Shabadai Shabad Bakhana – The Secret of Five Shabads & True Naam by Kabir Sahib Ji
ਸ਼ਬਦਈ ਸ਼ਬਦ ਬਖਾਨਾ – ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਮੇਤ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੇਖ
ਸ਼ਬਦ:
ਸੰਤੋ ਸ਼ਬਦਈ ਸ਼ਬਦ ਬਖਾਨਾ।।ਟੇਕ।।
ਸ਼ਬਦ ਫਾਂਸ ਫੰਸਾ ਸਭ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਪਛਾਨਾ।।
ਪ੍ਰਥਮਹੀਂ ਬ੍ਰਹਮ ਸਵੰ ਇੱਛਾ ਤੇ ਪਾਂਚੈ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਾ।
ਸੋਹੰ, ਨਿਰੰਜਨ, ਰੰਰਕਾਰ, ਸ਼ਕਤੀ ਔਰ ਓਂਕਰਾ।।
ਪਾਂਚੈ ਤੱਤ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਤੀਨੋ ਗੁਣ ਉਪਜਾਇਆ।
ਲੋਕ ਦਵੀਪ ਚਾਰੋ ਖਾਨ ਚੈਰਾਸੀ ਲਖ ਬਣਾਇਆ।।
ਸ਼ਬਦਈ ਕਾਲ ਕਲੰਦਰ ਕਹੀਏ ਸ਼ਬਦਈ ਭਰਮ ਭੁਲਾਇਆ।।
ਪਾਂਚ ਸ਼ਬਦ ਕੀ ਆਸ਼ਾ ਮੈਂ ਸਰਵਸ ਮੂਲ ਗਵਾਇਆ।।
ਸ਼ਬਦਈ ਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮੇਂਟ ਕੇ ਬੈਠੇ ਮੂੰਦੇ ਦੁਆਰਾ।
ਸ਼ਬਦਈ ਨਿਰਗੁਣ ਸ਼ਬਦਈ ਸਰਗੁਣ ਸ਼ਬਦਈ ਵੇਦ ਪੁਕਾਰਾ।।
ਸ਼ੁੱਧ ਬ੍ਰਹਮ ਕਾਇਆ ਕੇ ਭੀਤਰ ਬੈਠ ਕਰੇ ਸਥਾਨਾ।
ਜ੍ਯਾਨੀ ਯੋਗੀ ਪੰਡਿਤ ਔ ਸਿੱਧ ਸ਼ਬਦ ਮੇਂ ਉਰਝਾਨਾ।।
ਪਾਂਚੈ ਸ਼ਬਦ ਪਾਂਚ ਹੈਂ ਮੁਦਰਾ ਕਾਇਆ ਬੀਚ ਠਿਕਾਨਾ।
ਜੋ ਜਿਹਸੰਕ ਆਰਾਧਨ ਕਰਤਾ ਸੋ ਤਿਹਿ ਕਰਤ ਬਖਾਨਾ।।
ਸ਼ਬਦ ਨਿਰੰਜਨ ਚਾਂਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਹੈ ਨੈਨਨ ਕੇ ਮਾਂਹੀ।
ਤਾਕੋ ਜਾਨੇ ਗੋਰਖ ਯੋਗੀ ਮਹਾ ਤੇਜ ਤਪ ਮਾਂਹੀ।।
ਸ਼ਬਦ ਓਂਕਾਰ ਭੂਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਹੈ ਸਥਾਨਾ।
ਵਿਆਸ ਦੇਵ ਤਾਹਿ ਪਹਿਚਾਨਾ ਚਾਂਦ ਸੂਰਜ ਤਿਹਿ ਜਾਨਾ।।
ਸੋਹੰ ਸ਼ਬਦ ਅਗੋਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਭਵਰ ਗੁਫਾ ਸਥਾਨਾ।
ਸ਼ੁਕਦੇਵ ਮੁਨੀ ਤਾਹਿ ਪਹਿਚਾਨਾ ਸੁਨ ਅਨਹਦ ਕੋ ਕਾਨਾ।।
ਸ਼ਬਦ ਰੰਰਕਾਰ ਖੇਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਦਸਵੇਂ ਦੁਆਰ ਠਿਕਾਨਾ।
ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿਸ਼ਨੁ ਮਹੇਸ਼ ਆਦਿ ਲੋ ਰੰਰਕਾਰ ਪਹਿਚਾਨਾ।।
ਸ਼ਕਤੀ ਸ਼ਬਦ ਧਿਆਨ ਉਨਮੁਨੀ ਮੁਦਰਾ ਬਸੇ ਆਕਾਸ਼ ਸਨੇਹੀ।
ਝਿਲਮਿਲ ਝਿਲਮਿਲ ਜੋਤ ਦਿਖਾਵੇ ਜਾਨੇ ਜਨਕ ਵਿਦੇਹੀ।।
ਪਾਂਚ ਸ਼ਬਦ ਪਾਂਚ ਹੈਂ ਮੁਦਰਾ ਸੋ ਨਿਸ਼ਚਯ ਕਰ ਜਾਨਾ।
ਆਗੇ ਪੁਰੁਸ਼ ਪੁਰਾਨ ਨਿਅਕਸ਼ਰ ਤਿਨਕੀ ਖਬਰ ਨ ਜਾਨਾ।।
ਨੌ ਨਾਥ ਚੈਰਾਸੀ ਸਿੱਧਿ ਲੋ ਪਾਂਚ ਸ਼ਬਦ ਮੇਂ ਅਟਕੇ।
ਮੁਦਰਾ ਸਾਧ ਰਹੇ ਘਟ ਭੀਤਰ ਫਿਰ ਓਂਧੇ ਮੁਖ ਲਟਕੇ।।
ਪਾਂਚ ਸ਼ਬਦ ਪਾਂਚ ਹੈ ਮੁਦਰਾ ਲੋਕ ਦਵੀਪ ਯਮਜਾਲਾ।
ਕਹੈਂ ਕਬੀਰ ਅਕਸ਼ਰ ਕੇ ਆਗੇ ਨਿਅਕਸ਼ਰ ਉਜਿਆਲਾ।।
ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸੰਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸੱਚੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹਨ – ਇੱਕ ਕਾਲ (ਨਿਰੰਜਨ) ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਤਪੁਰੁਸ਼ (ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ) ਦਾ ਸ਼ਬਦ।
ਪੰਜ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਕਾਲ ਲੋਕ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
ਕਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰੇ: ਸੋਹੰ, ਨਿਰੰਜਨ, ਰੰਰਕਾਰ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਓਂਕਾਰ। ਇਹ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦ ਕਾਲ ਦੇ ਲੋਕ (ਬ੍ਰਹਮੰਡ) ਤੱਕ ਹੀ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਨਿਰੰਜਨ ਸ਼ਬਦ: ਇਸ ਨਾਲ ਚਾਂਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਗੋਰਖ ਨਾਥ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਸਿੱਧੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਪਰ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਜਦੋਂ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਤਦ ਹੀ ਉਹ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਏ।
- ਓਂਕਾਰ ਸ਼ਬਦ: ਭੂਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਕਾਲ ਦੇ ਲੋਕ ਤੋਂ ਪਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੇ।
- ਸੋਹੰ ਸ਼ਬਦ: ਅਗੋਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਭਵਰ ਗੁਫਾ ਤੱਕ ਹੀ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਕਦੇਵ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਸਵਰਗ ਤੱਕ ਹੀ ਪਹੁੰਚੇ।
- ਰੰਰਕਾਰ ਸ਼ਬਦ: ਖੇਚਰੀ ਮੁਦਰਾ ਦਸਵੇਂ ਦੁਆਰ ਤੱਕ ਹੀ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੁ ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ ਵੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਸੇ ਰਹੇ।
- ਸ਼ਕਤੀ ਸ਼ਬਦ: ਉਨਮਨੀ ਮੁਦਰਾ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਜਨਕ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।
ਇਹ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦ ਜੀਵ ਨੂੰ ਕਾਲ ਦੇ ਲੋਕ ਤੱਕ ਹੀ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮਹਾਰਾਜ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਭਰਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਗਵਾ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।
ਸੱਚਾ ਨਾਮ – ਸਾਰ ਨਾਮ ਹੀ ਮੁਕਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
ਕਈ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਤਿਨਾਮ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਸਤਿਨਾਮ ਵੀ ਜਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਦੀ ਝਲਕ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸਤਲੋਕ ਨੂੰ ਸੱਚਖੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਤਿਨਾਮ ਅਤੇ ਸੱਚਾ ਨਾਮ ਹਨ। ਪਰ ਸਤਿਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।
ਅਕਾਲ ਮੂਰਤ, ਸ਼ਬਦ ਸਵਰੂਪੀ ਰਾਮ, ਸਤਪੁਰੁਸ਼ – ਇਹ ਸਾਰੇ ਨਾਮ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਨਾਮ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਿਚਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਜਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਹਨ – ਜਲ, ਪਾਣੀ, ਨੀਰ। ਪਰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਨਾਮ ਲੈਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੱਥ-ਪੰਪ ਲਗਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਚਾ ਨਾਮ (ਸਾਰ ਨਾਮ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਚੇ ਜੀਵੰਤ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਰ ਨਾਮ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ?
ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਸਾਧਕ ਪੰਜ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਟਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੁਕਤੀ ਤਦੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸਾਧਕ ਸੱਚੇ ਜੀਵੰਤ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਸਾਰ ਨਾਮ ਦੀ ਦੀਖਿਆ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਮ ਹੀ ਜੀਵ ਨੂੰ ਕਾਲ ਦੇ ਲੋਕ ਤੋਂ ਪਰੇ ਸਤਲੋਕ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਾਰ
ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮੂਲ ਸਨੇਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਜੀਵੰਤ ਗੁਰੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਹੀ ਗੁਰੂ ਸਾਰ ਨਾਮ ਦੇ ਕੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੰਜ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਕਾਲ ਲੋਕ ਤੱਕ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਤਪੁਰੁਸ਼ ਦੇ ਸਾਰ ਨਾਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜੀਵ ਕਦੇ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਵਾਰਤਾ Gaudi Sahib Kabir Ji Ki - Janam Sakhi Bhai Bale Wali
Categories: kabir-bani-punjabi | Tags:
