ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ

ਸੂਖਮ ਵੇਦ ਤੋਂ ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ

ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰੇਮੀ ਆਤਮਾਵਾਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਗੀਆਂ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਹਾਣੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਦਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦੰਦਾਂ ਹੇਠਾਂ ਉਂਗਲੀ ਦਬਾਉਣਗੀਆਂ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਗਿਆਨ ਕਿੱਥੇ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ? ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੋ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਇੱਕ ਸੌ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਆਵੇਗਾ। ਪਵਿੱਤਰ ਆਤਮਾਵਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਤਿਨਾਰਾਇਣ (ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ/ਸਤਪੁਰਸ਼) ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਅਸਲ ਗਿਆਨ ਪੜ੍ਹੋ।

1. ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ: ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸਤਪੁਰਸ਼-ਸਤਲੋਕ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ), ਅਲਖ ਪੁਰਸ਼-ਅਲਖ ਲੋਕ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ), ਅਗਮ ਪੁਰਸ਼-ਅਗਮ ਲੋਕ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਅਤੇ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼-ਅਨਾਮੀ ਅਕਹਿ ਲੋਕ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਤਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਹੈ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਚਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਅਣਗਿਣਤ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
2. ਪਰਬ੍ਰਹਮ: ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਹੈ। ਇਹ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।
3. ਬ੍ਰਹਮ: ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼, ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ, ਕਾਲ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। (ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ (ਪ੍ਰਭੂਆਂ) ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 15 ਸਲੋਕ 16-17 ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ।)
4. ਬ੍ਰਹਮਾ: ਬ੍ਰਹਮਾ ਇਸੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਆਖਰੀ ਤੀਜਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ (ਗੁਣ) ਦੇ ਸੁਆਮੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਪੜ੍ਹੋ:

{ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਨੇ ਸੂਖਮ ਵੇਦ ਭਾਵ ਕਬੀਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹੈ}

ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਗਿਆਨ

ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ‘ਅਨਾਮੀ (ਅਨਾਮਯ) ਲੋਕ’ ਸੀ। ਜਿਸਨੂੰ ਅਕਹਿ ਲੋਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਅਨਾਮੀ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਕਵਿਰਦੇਵ ਭਾਵ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਉਸ ਪੂਰਨ ਧਨੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸੇ ਕਵਿਰਦੇਵ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਪਦਵੀ ਦਾ) ਨਾਮ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ। (ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਪ੍ਰਭੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੀ ਪਿਆ ਹੈ।) ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਖ ਸੂਰਜਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਦਰਯੋਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਮ ਤਾਂ ਹੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਦ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਪਦਵੀ ਦਾ) ਨਾਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਕਈ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਤਦ ਜਿਸ ਵੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸੇ ਪਦ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨਗੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਲਿਖਣਗੇ। ਉੱਥੇ ਉਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਠੀਕ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਨੇ ਹੇਠਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ (ਅਗਮਲੋਕ, ਅਲਖ ਲੋਕ, ਸਤਲੋਕ) ਦੀ ਰਚਨਾ ਸ਼ਬਦ (ਵਚਨ) ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਇਹੀ ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਹੀ ਅਗਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਅਗਮ ਲੋਕ ਦਾ ਵੀ ਸੁਆਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਪਦਵੀ ਦਾ) ਨਾਮ ਅਗਮ ਪੁਰਸ਼ ਭਾਵ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਇਸੇ ਅਗਮ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਜਿਹਾ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜੋਮਈ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਖਰਬ ਸੂਰਜਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਦੇਵ=ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਅਲਖ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਹੀ ਅਲਖ ਲੋਕ ਦਾ ਵੀ ਸੁਆਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਪਦਵੀ ਦਾ) ਨਾਮ ਅਲਖ ਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਇਸੇ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਜਿਹਾ ਸਰੀਰ ਤੇਜੋਮਈ (ਸਵੈ-ਜਯੋਤੀ) ਸਵੈ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਰਬ ਸੂਰਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਇਹੀ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸਤਲੋਕ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਪਤੀ ਇਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸੇ ਦਾ ਉਪਮਾਤਮਕ (ਪਦਵੀ ਦਾ) ਨਾਮ ਸਤਪੁਰਸ਼ (ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਭੂ) ਹੈ। ਇਸੇ ਦਾ ਨਾਮ ਅਕਾਲਮੂਰਤੀ - ਸ਼ਬਦ ਸਰੂਪੀ ਰਾਮ - ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ - ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਆਦਿ ਹਨ। ਇਸੇ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਜਿਹਾ ਸਰੀਰ ਤੇਜੋਮਈ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰੋੜ ਸੂਰਜਾਂ ਅਤੇ ਇੰਨੇ ਹੀ ਚੰਦਰਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਨੇ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਕੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।

ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ (ਵਚਨ) ਤੋਂ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਦੀਪਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਭਰਿਆ। ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ:-(1) ‘‘ਕੂਰਮ’’, (2)‘‘ਗਿਆਨੀ’’, (3) ‘‘ਵਿਵੇਕ’’, (4) ‘‘ਤੇਜ’’, (5) ‘‘ਸਹਿਜ’’, (6) ‘‘ਸੰਤੋਸ਼’’, (7)‘‘ਸੁਰਤਿ’’, (8) ‘‘ਆਨੰਦ’’, (9) ‘‘ਕਸ਼ਮਾ’’, (10) ‘‘ਨਿਸ਼ਕਾਮ’’, (11) ‘ਜਲਰੰਗੀ‘ (12)‘‘ਅਚਿੰਤ’’, (13) ‘‘ਪ੍ਰੇਮ’’, (14) ‘‘ਦਿਆਲ’’, (15) ‘‘ਧੈਰਯ’’ (16) ‘‘ਯੋਗ ਸੰਤਾਯਨ’’ ਭਾਵ ‘‘ਯੋਗਜੀਤ‘‘।

ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਵਿਰਦੇਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਅਚਿੰਤ ਨੂੰ ਸਤਲੋਕ ਦੀ ਹੋਰ ਰਚਨਾ ਦਾ ਭਾਰ ਸੌਂਪਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਅਚਿੰਤ ਨੇ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ (ਪਰਬ੍ਰਹਮ) ਦੀ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ। ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਮਾਨਸਰੋਵਰ 'ਤੇ ਗਿਆ, ਉੱਥੇ ਆਨੰਦ ਆਇਆ ਅਤੇ ਸੌਂ ਗਿਆ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਤਦ ਅਚਿੰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ 'ਤੇ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਗਾਉਣ ਲਈ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਨੇ ਉਸੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅੰਡਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਅੰਡੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਤਮਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ। ਅੰਡੇ ਦੀ ਗੜਗੜਾਹਟ ਨਾਲ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਨੀਂਦ ਭੰਗ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਕ੍ਰੋਧ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਅੰਡੇ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਨਿਕਲਿਆ ਜੋ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ‘ਕਾਲ‘ ਕਹਾਇਆ। ਇਸਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ‘‘ਕੈਲ‘‘ ਹੈ। ਤਦ ਸਤਪੁਰਸ਼ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਨੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਬਾਹਰ ਆਓ ਅਤੇ ਅਚਿੰਤ ਦੇ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਹੋ। ਆਗਿਆ ਪਾ ਕੇ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਕੈਲ) ਦੋਵੇਂ ਅਚਿੰਤ ਦੇ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ (ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨਾਲਾਇਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਭੂਤਾ ਦੀ ਤੜਫ ਨਾ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਮਰੱਥ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਜ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ) ਫਿਰ ਪੂਰਨ ਧਨੀ ਕਵਿਰਦੇਵ ਨੇ ਸਾਰੀ ਰਚਨਾ ਸਵੈ-ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਰਾਜੇਸ਼ਵਰੀ (ਰਾਸ਼ਟ੍ਰੀ) ਸ਼ਕਤੀ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਨੂੰ ਪਰਾਸ਼ਕਤੀ ਪਰਾਨੰਦਨੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅੰਦਰੋਂ ਆਪਣੀ ਵਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਜਿਹਾ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤਾ। ਹਰੇਕ ਹੰਸ ਆਤਮਾ ਦਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਜਿਹਾ ਹੀ ਸਰੀਰ ਰਚਿਆ ਜਿਸਦਾ ਤੇਜ 16 (ਸੋਲ੍ਹਾਂ) ਸੂਰਜਾਂ ਜਿਹਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ) ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੇ (ਅਚਿੰਤ, ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ - ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਇੱਕ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਵੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਵੱਖਰਾ ਦੀਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਂਗਾ। ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਪੈਰ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਸੱਤਰ (70) ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਤਪ ਕੀਤਾ।

ਆਤਮਾਵਾਂ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਫਸੀਆਂ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਹਮ (ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ) ਤਪ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ, ਜੋ ਅੱਜ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸਦੀ ਸਾਧਨਾ 'ਤੇ ਆਸਕਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਇਸਨੂੰ ਚਾਹੁਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਆਪਣੇ ਸੁਖਦਾਈ ਪ੍ਰਭੂ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਤੋਂ ਵਿਮੁਖ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਤੀਵਰਤਾ ਪਦ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਗਈਆਂ। ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਮਝਾਉਣ 'ਤੇ ਵੀ ਸਾਡੀ ਆਸਕਤੀ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਤੋਂ ਨਾ ਹਟੀ। {ਇਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਲ ਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਨੌਜਵਾਨ ਬੱਚੇ ਫਿਲਮ ਸਟਾਰਾਂ (ਅਭਿਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ) ਦੀਆਂ ਬਣਾਵਟੀ ਅਦਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਕਿਰਦਾਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਆਸਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਰੋਕਣ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰੁਕਦੇ। ਜੇ ਕੋਈ ਅਭਿਨੇਤਾ ਜਾਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੇਖੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਦਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਸਿਰਫ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ‘ਲੈਣਾ ਇੱਕ ਨਾ ਦੇਣੇ ਦੋ’ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਨੌਜਵਾਨ ਬੱਚੇ ਲੁੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਸਮਝਾਉਣ, ਪਰ ਬੱਚੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ। ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ, ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ, ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।}

ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਨੇ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਬੋਲੋ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ?

ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਤਾ ਜੀ ਇਹ ਸਥਾਨ ਮੇਰੇ ਲਈ ਘੱਟ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਦੀਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰੋ। ਹੱਕਾ ਕਬੀਰ (ਸਤਿ ਕਬੀਰ) ਨੇ ਉਸਨੂੰ 21 (ਇਕੀ) ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਚਨਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਖਾਲੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ (ਪਲਾਟ) ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੇ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ 70 ਯੁੱਗ ਤਪ ਕਰਕੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਤੋਂ ਰਚਨਾ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਯਾਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਸਤਪੁਰਸ਼ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਅਤੇ ਪੰਜ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਮ (ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵ ਵੀ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਇਕੱਲੇ ਦਾ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ 64 (ਚੌਂਹਠ) ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਫਿਰ ਤਪ ਕੀਤਾ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰ ਦੇਵ ਦੇ ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਦਿਓ, ਮੇਰਾ ਇਕੱਲੇ ਦਾ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ। ਤਦ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਵਿਰਅਗਨੀ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮ ਤੇਰੇ ਤਪ ਦੇ ਫਲ ਵਜੋਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਹੋਰ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਮੇਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਪ-ਤਪ ਸਾਧਨਾ ਦੇ ਫਲ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ। ਹਾਂ, ਜੇ ਕੋਈ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਉਹ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯੁਵਾ ਕਵਿਰ (ਸਮਰੱਥ ਕਬੀਰ) ਦੇ ਵਚਨ ਸੁਣ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਇਆ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੰਸ ਆਤਮਾਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ 'ਤੇ ਆਸਕਤ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਘੇਰ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉੱਥੇ ਨਾਨਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਸਥਾਨ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਚੱਲੋਗੇ? ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੰਸਾਂ ਨੇ ਜੋ ਅੱਜ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ, ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਿਆਰ ਹਾਂ ਜੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ। ਤਦ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਮਹਾਨ ਕਵਿਰ (ਸਮਰੱਥ ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਦੇ ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੱਸੀ। ਤਦ ਕਵਿਰਅਗਨੀ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਆਗਿਆ ਦਿਆਂਗਾ। ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ (ਕਵਿਰਮਿਤੌਜਾ=ਕਵਿਰ ਅਮਿਤ ਔਜਾ ਭਾਵ ਜਿਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਕਬੀਰ) ਦੋਵੇਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੰਸ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ। ਸਤ ਕਵਿਰਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਹੰਸ ਆਤਮਾ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਕਰਕੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਵੇ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੁੰਨਸਾਨ ਛਾਇਆ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹੰਸ ਆਤਮਾ ਨੇ ਹੌਂਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਤਾ ਜੀ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਾ-ਦੇਖੀ (ਜੋ ਅੱਜ ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੀਆਂ ਹਨ) ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਜਾਓ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੰਸ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਭੇਜ ਦਿਆਂਗਾ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਆਪਣੇ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਹ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਨ।

ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੰਸ ਨੂੰ ਕੁੜੀ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਇਸਤਰੀ ਇੰਦਰੀ ਨਹੀਂ ਰਚੀ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ) ਉਸ ਕੁੜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਆਸ਼ਟ੍ਰਾ (ਆਦਿ ਮਾਇਆ/ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇਵੀ/ ਦੁਰਗਾ) ਪਿਆ ਅਤੇ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁੱਤਰੀ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿੰਨੇ ਜੀਵ ਬ੍ਰਹਮ ਕਹੇ ਤੁਸੀਂ ਉਤਪੰਨ ਕਰ ਦੇਣਾ। ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸਹਿਜ ਦਾਸ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਕੋਲ ਭਿਜਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਹਿਜ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਭੈਣ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਜਿੰਨੇ ਜੀਵ ਚਾਹੋਗੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਉਤਪੰਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਸਹਿਜਦਾਸ ਵਾਪਿਸ ਆਪਣੇ ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ।

ਨੌਜਵਾਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕੁੜੀ ਦਾ ਰੰਗ-ਰੂਪ ਨਿਖਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਸ਼ੇ-ਵਾਸਨਾ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਭੱਦਰ ਗਤੀਵਿਧੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਤਦ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਜਿੰਨੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕਹੋਗੇ ਮੈਂ ਵਚਨ ਨਾਲ ਉਤਪੰਨ ਕਰ ਦਿਆਂਗੀ। ਤੁਸੀਂ ਮੈਥੁਨ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਕਰੋ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਉਸੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਅੰਡੇ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਹੋ ਅਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਉਸੇ ਪਰਮਪਿਤਾ ਦੇ ਵਚਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਭਾਈ ਹੋ, ਭੈਣ-ਭਾਈ ਦਾ ਇਹ ਯੋਗ ਮਹਾਂਪਾਪ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇਗਾ। ਪਰੰਤੂ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਨਾ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਇਸਤਰੀ ਇੰਦਰੀ (ਭਗ) ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਠਾਣੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੋਈ ਹੋਰ ਚਾਰਾ ਨਾ ਦੇਖ ਕੇ ਸੂਖਮ ਰੂਪ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ ਕਵਿਰ ਦੇਵ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਯਾਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਵਿਰ ਦੇਵ) ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਯੋਗ ਸੰਤਾਯਨ ਭਾਵ ਜੋਗਜੀਤ ਦਾ ਰੂਪ ਬਣਾ ਕੇ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕੰਨਿਆ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਅੱਜ ਤੋਂ ਤੇਰਾ ਨਾਮ ‘ਕਾਲ‘ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੇਰੇ ਜਨਮ-ਮ੍ਰਿਤੂ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਸੇ ਲਈ ਤੇਰਾ ਨਾਮ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਇਆ ਕਰੇਗਾ ਤੇ ਸਵਾ ਲੱਖ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤਾ ਕਰੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹੀ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿਮਾਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲ ਪਏ। ਸਹਿਜ ਦਾਸ ਦੇ ਦੀਪ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਸੰਖ ਕੋਸ (ਇੱਕ ਕੋਸ ਲਗਭਗ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਰੁਕ ਗਏ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵੇਰਵਾ: ਹੁਣ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਆਇਆ ਹੈ।

1. ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ: ਜਿਸਨੂੰ ਹੋਰ ਉਪਮਾਤਮਕ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਸਤਪੁਰਸ਼, ਅਕਾਲਪੁਰਸ਼, ਸ਼ਬਦ ਸਰੂਪੀ ਰਾਮ, ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ/ਪੁਰਸ਼ ਆਦਿ। ਇਹ ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ ਅਣਗਿਣਤ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਸੁਆਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ।
2. ਪਰਬ੍ਰਹਮ: ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਸੁਆਮੀ ਹੈ।
3. ਬ੍ਰਹਮ: ਜਿਸਨੂੰ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ, ਕਾਲ, ਕੈਲ, ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਧਰਮਰਾਏ ਆਦਿ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਸੁਆਮੀ ਹੈ।

ਹੁਣ ਅੱਗੇ ਇਸੇ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਾ ਪਰਿਚਯ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਾਮ ਤੁਹਾਡੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ - ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ। ਬ੍ਰਹਮ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿੱਚ ਭੇਦ - ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਸਵੈ-ਤਿੰਨ ਗੁਪਤ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਹੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ (ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਲੋਕ, ਸਵਰਗ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਾਤਾਲ ਲੋਕ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਜੋਗੁਣ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਆਮੀ) ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਤ੍ਰਿਲੋਕੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਜੋ ਬ੍ਰਹਮਲੋਕ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮਾ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਲੋਕੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਨੂੰ ਸਦਾਸ਼ਿਵ, ਮਹਾਂਸ਼ਿਵ, ਮਹਾਂਵਿਸ਼ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣ: ਚਤੁਰਥ ਅੰਸ਼ ਅਧਿਆਇ 1 ਪੰਨਾ 230-231 'ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਿਸ ਅਜਨਮਾ, ਸਰਵਮਯ ਵਿਧਾਤਾ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਆਦਿ, ਮੱਧ, ਅੰਤ, ਸਰੂਪ, ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਸਾਰ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਪਾਉਂਦੇ (ਸਲੋਕ 83)

ਜੋ ਮੇਰਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜੋ ਪੁਰਸ਼ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਰੂਦ੍ਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਨੰਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। (ਸਲੋਕ 86)

ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ

ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਕੌਣ ਕੀ ਵਿਗਾੜ ਲਵੇਗਾ? ਮੈਂ ਮਨ ਮਾਨੀ ਕਰਾਂਗਾ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਸ਼ਰਮ ਕਰੋ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਭਾਈ ਹੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਦੀ ਵਚਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ (ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ) ਅੰਡੇ ਤੋਂ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਉਤਪਤੀ ਉਸੇ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਵਚਨ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਬੇਟੀ ਹੋਈ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਹੋਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਨਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜ ਕਰਨਾ ਮਹਾਂਪਾਪ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਜਿੰਨੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਤੁਸੀਂ ਕਹੋਗੇ ਮੈਂ ਵਚਨ ਨਾਲ ਉਤਪੰਨ ਕਰ ਦਿਆਂਗੀ।

ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵੀ ਬੇਨਤੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਜੋ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਣੀ ਸੀ ਮਿਲ ਗਈ, ਮੈਨੂੰ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਕਰਾਂਗਾ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਾਲ ਪੁਰਸ਼ (ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਨੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ (ਰਜੋਗੁਣ ਯੁਕਤ - ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸਤੋਗੁਣ ਯੁਕਤ - ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ ਯੁਕਤ - ਸ਼ਿਵ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ) ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ। ਜਵਾਨ ਹੋਣ ਤੱਕ ਤਿੰਨੋਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਬੇਹੋਸ਼ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਜਵਾਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਗ ਦੀ ਸ਼ੈਯਾ 'ਤੇ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਨੂੰ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ 'ਤੇ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੁਆਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ (ਸਵਰਗ ਲੋਕ, ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਾਤਾਲ ਲੋਕ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੰਤਰੀ (ਪ੍ਰਭੂ) ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਰਜੋਗੁਣ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਸਤੋਗੁਣ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ ਨੂੰ ਤਮੋਗੁਣ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਗੁਪਤ (ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮਾ - ਮਹਾਂਵਿਸ਼ਨੂੰ - ਮਹਾਂਸ਼ਿਵ) ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮਲੋਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸੇ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਪਤ ਸਥਾਨ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਜੋਗੁਣ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਸਵੈ-ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮਾ (ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ) ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਮਹਾਂਸਾਵਿਤ੍ਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਤੋਂ ਜੋ ਪੁੱਤਰ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਰਜੋਗੁਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਸਤੋਗੁਣ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਇਹ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਸਵੈ-ਮਹਾਂਵਿਸ਼ਨੂੰ ਰੂਪ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਮਹਾਂਲਕਸ਼ਮੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਜੋ ਪੁੱਤਰ ਉਤਪੰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬਾਲਕ ਸਤੋਗੁਣ ਯੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਇਸੇ ਕਾਲ ਨੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਇੱਕ ਤਮੋਗੁਣ ਪ੍ਰਧਾਨ ਖੇਤਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਵੈ-ਸਦਾਸ਼ਿਵ ਰੂਪ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਮਹਾਂਪਾਰਵਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਜੋ ਪੁੱਤਰ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਿਵ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ ਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਪ੍ਰਮਾਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਮਹਾਂਪੁਰਾਣ, ਵਿਦਵੇਸ਼ਵਰ ਸੰਹਿਤਾ ਪੰਨਾ 24-26 ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਰੁਦ੍ਰ ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ਵਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਸਦਾਸ਼ਿਵ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁਦ੍ਰ ਸੰਹਿਤਾ ਅਧਿਆਇ 6 ਅਤੇ 7, 9 ਪੰਨਾ ਨੰ. 100 ਤੋਂ, 105 ਅਤੇ 110 'ਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸ਼੍ਰੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪੋਦਦਾਰ, ਗੀਤਾ ਪ੍ਰੈੱਸ ਗੋਰਖਪੁਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਦੇਵੀਮਹਾਂਪੁਰਾਣ ਤੀਜਾ ਸਕੰਦ ਪੰਨਾ ਨੰ. 114 ਤੋਂ 123 ਤੱਕ, ਗੀਤਾ ਪ੍ਰੈੱਸ ਗੋਰਖਪੁਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ, ਜਿਸਦੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਹਨ ਸ਼੍ਰੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪੋਦਦਾਰ, ਚਿਮਨ ਲਾਲ ਗੋਸਵਾਮੀ)

ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਖਾਣ ਲਈ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ (ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮੋਹ-ਮਮਤਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕਾਲ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ) ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੰਹਾਰ (ਕਿਉਂਕਿ ਕਾਲ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸੂਖਮ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਮੈਲ ਕੱਢ ਕੇ ਖਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲਈ ਇਕੀਵੇਂ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਪਤਸ਼ਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਗਰਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ 'ਤੇ ਗਰਮ ਕਰਕੇ ਮੈਲ ਪਿਘਲਾ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੀਵ ਮਰਦੇ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕਸ਼ਟ ਅਸਹਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਕਮਰੇ ਬਣੇ ਹੋਣ। ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਲੀਲ ਚਿੱਤਰ ਲੱਗੇ ਹੋਣ। ਉਸ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਵੇਂ ਹੀ ਮਲੀਨ ਵਿਚਾਰ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸਾਧੂ-ਸੰਤਾਂ, ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਲੱਗੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਵਿਚਾਰ, ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਚਿੰਤਨ ਹੀ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਲੱਗੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਵੇਂ ਹੀ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਵਿਚਾਰ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਠੀਕ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਨਾਲ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਕੀ ਹਨ? ਪ੍ਰਮਾਣ ਸਹਿਤ

"ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣ ਰਜੋਗੁਣ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸਤੋਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ, ਤਮੋਗੁਣ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨੋਂ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ।"

ਪ੍ਰਮਾਣ: ਗੀਤਾ ਪ੍ਰੈੱਸ ਗੋਰਖਪੁਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਮਹਾਂਪੁਰਾਣ ਜਿਸਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਹਨ ਸ਼੍ਰੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪੋਦਦਾਰ, ਪੰਨਾ ਨੰ. 24 ਤੋਂ 26 ਵਿਦਵੇਸ਼ਵਰ ਸੰਹਿਤਾ ਅਤੇ ਪੰਨਾ 110 ਅਧਿਆਇ 9 ਰੁਦਰ ਸੰਹਿਤਾ: “ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਤਿੰਨੋਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਣ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਸ਼ਿਵ (ਬ੍ਰਹਮ-ਕਾਲ) ਨੂੰ ਗੁਣਾਤੀਤ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।”

ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਮਾਣ: ਗੀਤਾ ਪ੍ਰੈੱਸ ਗੋਰਖਪੁਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਦੇਵੀਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਜਿਸਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਹਨ ਸ਼੍ਰੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਪੋਦਦਾਰ, ਚਿਮਨ ਲਾਲ ਗੋਸਵਾਮੀ, ਤੀਜਾ ਸਕੰਦ, ਅਧਿਆਇ 5, ਪੰਨਾ 123: ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਉਸਤਤਿ ਕੀਤੀ: ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ (ਵਿਸ਼ਨੂੰ), ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਤਾਂ ਆਵਿਰਭਾਵ (ਜਨਮ) ਅਤੇ ਤਿਰੋਭਾਵ (ਮੌਤ) ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਨਿੱਤ (ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ) ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਨਿੱਤ ਹੋ, ਜਗਤ ਜਨਨੀ ਹੋ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਸਨਾਤਨੀ ਦੇਵੀ ਹੋ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜੇਕਰ ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਹੀ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਮੈਂ ਤਮੋਗੁਣੀ ਲੀਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸ਼ੰਕਰ ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸੰਤਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ? ਭਾਵ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉਤਪੰਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਹੋ। ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ-ਸਥਿਤੀ-ਸੰਹਾਰ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਗੁਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਅਸੀਂ, ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਨਿਯਮ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤਤਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

ਉਪਰੋਕਤ ਇਹ ਵੇਰਵਾ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵੀਮਹਾਂਪੁਰਾਣ ਤੋਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇਖੋ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਦੇਵੀਭਾਗਵਤ ਮਹਾਂਪੁਰਾਣ ਸਭਾਸ਼ਟਿਕਮ ਸਮਹਾਤਯਮ, ਖੇਮਰਾਜ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਮੁੰਬਈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਹਿਤ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਤੀਜਾ ਸਕੰਦ ਅਧਿਆਇ 4 ਪੰਨਾ 10, ਸਲੋਕ 42: ਬ੍ਰਹਮਾ - ਅਹਮ ਈਸ਼ਵਰਃ ਫਿਲ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਤਸਰਵੇ ਵਯਮ ਜਨਿ ਯੁਤਾ ਨ ਯਦਾ ਤੂ ਨਿਤਿਆਃ ਕੇ ਅਨਯੇ ਸੁਰਾਃ ਸ਼ਤਮਖ ਪ੍ਰਮੁਖਾਃ ਚ ਨਿਤਿਆ ਨਿਤਿਆ ਤਵਮੇਵ ਜਨਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਃ ਪੁਰਾਣਾ। (42)

ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ: ਹੇ ਮਾਤਾ! ਬ੍ਰਹਮਾ, ਮੈਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਜਨਮਵਾਨ ਹਾਂ, ਨਿੱਤ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਭਾਵ ਅਸੀਂ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਫਿਰ ਹੋਰ ਇੰਦ੍ਰ ਆਦਿ ਦੂਜੇ ਦੇਵਤੇ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿੱਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੋ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਸਨਾਤਨੀ ਦੇਵੀ ਹੋ।

ਪੰਨਾ 11-12, ਅਧਿਆਇ 5, ਸਲੋਕ 8: ਯਦਿ ਦਯਾਰਦ੍ਰਮਨਾ ਨ ਸਦਾਂऽਬਿਕੇ ਕਥਮਹੰ ਵਿਹਿਤਃ ਚ ਤਮੋਗੁਣਃ ਕਮਲਜਸ਼ਚ ਰਜੋਗੁਣਸੰਭਵਃ ਸੁਵਿਹਿਤਃ ਕਿਮੁ ਸਤਵਗੁਣੋਂ ਹਰਿਃ। (8)

ਅਨੁਵਾਦ: ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਬੋਲੇ: ਹੇ ਮਾਤਾ! ਜੇ ਸਾਡੇ ਉੱਪਰ ਤੁਸੀਂ ਦਇਆਯੁਕਤ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਤਮੋਗੁਣ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ, ਕਮਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਰਜੋਗੁਣ ਕਿਸ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਸਤੋਗੁਣ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ? ਭਾਵ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਰੂਪੀ ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਲਗਾਇਆ?

ਸਲੋਕ 12: ਰਮਯਸੇ ਸਵਪਤਿਮ ਪੁਰੁਸ਼ਮ ਸਦਾ ਤਵ ਗਤਿਮ ਨ ਹਿ ਵਿਹ ਵਿਦਮ ਸ਼ਿਵੇ (12)

ਹਿੰਦੀ: ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਭਾਵ ਕਾਲ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਦਾ ਭੋਗ-ਵਿਲਾਸ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੋ। ਤੁਹਾਡੀ ਗਤੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ।

ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼: ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਰਜੋਗੁਣ - ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸਤੋਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ ਸ਼ਿਵ ਹੈ, ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਪਤੀ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਹੈ, ਇਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਭੋਗ ਵਿਲਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦੀ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਰਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ

ਸੂਖਮ ਵੇਦ ਤੋਂ ਬਾਕੀ ਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ...

ਤਿੰਨਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਮੈਂ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।" ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰਾ ਭੇਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਦੱਸਣਾ। ਮੈਂ ਗੁਪਤ ਰਹਾਂਗਾ। ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੋਗੇ? ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਾਧਨਾ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗਾ, ਇਹ ਮੇਰਾ ਅਟੱਲ ਨਿਯਮ ਰਹੇਗਾ।" ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਉੱਤਮ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੰਤਾਨ ਤੋਂ ਵੀ ਲੁਕੇ ਰਹੋਗੇ।" ਤਦ ਕਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਦੁਰਗਾ ਮੇਰੀ ਮਜਬੂਰੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਆਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਰਾਪ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤਰਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਮਹੇਸ਼) ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਉਤਪਤੀ, ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਹਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੇਰਾ ਅਨੁਤਮ ਨਿਯਮ ਸਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹੋਸ਼ ਕਰ ਦੇਣਾ। ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸਣਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਵਾਂਗਾ।"

ਦੁਰਗਾ ਇਸ ਡਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਅਸਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 7, ਸਲੋਕ 24 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੁੱਧੀਹੀਣ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਅਨੁਤਮ ਨਿਯਮ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਆਪਣੀ ਯੋਗ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਲੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਭਾਵ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

(ਅਬੁੱਧਯਃ) ਬੁੱਧੀਹੀਣ (ਮਮ) ਮੇਰੇ (ਅਨੁਤਮਮ) ਅਨੁਤਮ ਭਾਵ ਘਟੀਆ (ਅਵਿਯਮ) ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ (ਪਰਮ ਭਾਵਮ) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਵ ਨੂੰ (ਅਜਾਨੰਤਃ) ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ (ਮਾਮ ਅਵਿਅਕਤਮ) ਮੈਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ (ਵਿਅਕਤਿਮ) ਮਨੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ (ਆਪੰਨਮ) ਆਇਆ (ਮੰਨਯੰਤੇ) ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਮੈਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। (ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 7, ਸਲੋਕ 24)

ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 11, ਸਲੋਕ 47 ਅਤੇ 48 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰਾ ਅਸਲੀ ਕਾਲ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਭਾਵ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਾ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਵਿਧੀ ਨਾਲ, ਨਾ ਜਪ ਨਾਲ, ਨਾ ਤਪ ਨਾਲ ਅਤੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਤਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਜਵਾਨ ਹੋ ਗਏ ਤਦ ਮਾਤਾ ਭਵਾਨੀ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਅਸ਼ਟੰਗੀ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਗਰ ਮੰਥਨ ਕਰੋ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਗਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ (ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਾਰ ਵੇਦ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਬਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰੋ) ਚਾਰੋਂ ਵੇਦ ਨਿਕਲੇ, ਉਹ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਲਏ। ਵਸਤੂ ਲੈ ਕੇ ਤਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਮਾਤਾ ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ ਤਦ ਮਾਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਾਰੋਂ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇ।

ਨੋਟ: ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ ਨੇ, ਬ੍ਰਹਮ ਭਾਵ ਕਾਲ ਨੂੰ ਪੰਜ ਵੇਦ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਪਰੰਤੂ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਵਾਂ ਵੇਦ ਲੁਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਜੋ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਖੁਦ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਕੇ ਕਵਿਰਗਿਰਭੀਃ ਭਾਵ ਕਵਿਰਬਾਣੀ (ਕਬੀਰ ਬਾਣੀ) ਦੁਆਰਾ ਲੋਕ-ਉਕਤੀਆਂ ਤੇ ਦੋਹਿਆਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਸਾਗਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਕੰਨਿਆਵਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਮਾਤਾ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਹੋਰ ਤਿੰਨ ਰੂਪ (ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ) ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲੁਕਾ ਦਿੱਤੇ। ਸਾਗਰ ਮੰਥਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਈਆਂ। ਉਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਹੋਈ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸਾਵਿਤ੍ਰੀ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਲਕਸ਼ਮੀ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਪਾਰਵਤੀ ਪਤਨੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ। ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਭੋਗ ਵਿਲਾਸ ਕੀਤਾ, ਸੁਰ ਅਤੇ ਅਸੁਰ ਦੋਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। {ਜਦੋਂ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਸਾਗਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਚੌਦਾਂ ਰਤਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ, ਮਦਿਰਾ (ਸ਼ਰਾਬ) ਅਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰ ਪਰਮਾਰਥ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਰੋਕਿਆ। ਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।}

ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵੇਦ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਕੋਈ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੁਲ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਪੁਰਸ਼ (ਪ੍ਰਭੂ) ਹੋਰ ਹੈ। ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਵੇਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭੇਦ ਅਸੀਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ, ਉਸਦੇ ਲਈ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤੱਤਵਦਰਸ਼ੀ ਸੰਤ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ। ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਵੇਰਵਾ ਕਹਿ ਸੁਣਾਇਆ। ਮਾਤਾ ਕਿਹਾ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਹੀ ਕਰਤਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਹੀ ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹਾਂ ਪਰੰਤੂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੇਦ ਈਸ਼ਵਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਹਨ, ਇਹ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੇਰਾ ਪਿਤਾ ਤੈਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ, ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮਾਤਾ ਜੀ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸ ਪੁਰਸ਼ (ਪ੍ਰਭੂ) ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕੇ ਹੀ ਰਹਾਂਗਾ।" ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਤੈਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ? ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਵਾਂਗਾ। ਦੂਜੀ ਤਰਫ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੇ ਕਸਮ ਖਾਈ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਰਹਾਂਗਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵਾਂਗਾ ਭਾਵ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਕਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ।

ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ ਨੰ. 7 ਦਾ ਸਲੋਕ ਨੰ. 24 ਅਵਿਅਕਤਮ, ਵਿਅਕਤਿਮ, ਆਪੰਨਮ, ਮੰਨਯੰਤੇ, ਮਾਮ, ਅਬੁੱਧਯਃ। ਪਰਮ, ਭਾਵਮ, ਅਜਾਨੰਤਃ, ਮਮ, ਅਵਿਅਯਮ, ਅਨੁਤਮਮ।।24।।

ਅਨੁਵਾਦ: (ਅਬੁੱਧਯਃ) ਬੁੱਧੀਹੀਣ ਲੋਕ (ਮਮ) ਮੇਰੇ (ਅਨੁਤਮਮ) ਅਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ (ਅਵਿਅਯਮ) ਅਟੱਲ (ਪਰਮ) ਪਰਮ (ਭਾਵਮ) ਭਾਵ ਨੂੰ (ਅਜਾਨੰਤਃ) ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ (ਅਵਿਅਕਤਮ) ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ (ਮਾਮ) ਮੈਨੂੰ ਕਾਲ ਨੂੰ (ਵਿਅਕਤਿਮ) ਨਰ ਰੂਪ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਆਪੰਨਮ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ (ਮੰਨਯੰਤੇ) ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ ਨੰ. 7 ਦਾ ਸਲੋਕ ਨੰ. 25 ਨ, ਅਹਮ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ, ਸਰਵਸਿਯ, ਯੋਗਮਾਯਾਸਮਾਵ੍ਰਿਤਃ। ਮੂਢਃ, ਅਯਮ, ਨ, ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਲੋਕਃ, ਮਾਮ, ਅਜਮ, ਅਵਿਅਯਮ।।25।।

ਅਨੁਵਾਦ: (ਅਹਮ) ਮੈਂ (ਯੋਗਮਾਯਾ ਸਮਾਵ੍ਰਿਤਃ) ਯੋਗਮਾਯਾ ਨਾਲ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ (ਸਰਵਸਿਯ) ਸਭ ਦੇ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਃ) ਸਾਹਮਣੇ (ਨ) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਭਾਵ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਭਾਵ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ (ਅਜਮ) ਜਨਮ ਨਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ (ਅਵਿਅਯਮ) ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਅਟੱਲ ਭਾਵ ਨੂੰ (ਅਯਮ) ਇਹ (ਮੂਢਃ) ਅਗਿਆਨੀ (ਲੋਕਃ) ਲੋਕ (ਮਾਮ) ਮੈਨੂੰ (ਨ) ਨਹੀਂ (ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ) ਜਾਣਦੇ ਭਾਵ ਮੈਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਹਮ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਨੇਕ ਰੂਪ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਪਤੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਆਦਿ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁਰਗਾ ਤੋਂ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ।

ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਯਤਨ

ਤਦ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਲਖ ਨਿਰੰਜਨ ਤੁਹਾਡਾ ਪਿਤਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਹੀ ਵਾਪਸ ਮੁੜਾਂਗਾ। ਮਾਤਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੈਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਹੋਏ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰੇਗਾ? ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਮੈਂ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਹੋਏ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਵਿਆਕੁਲ ਹੋ ਕੇ ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ ਜਿੱਥੇ ਹਨੇਰਾ ਹੀ ਹਨੇਰਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਚਾਰ ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਧਿਆਨ ਲਗਾਇਆ ਪਰੰਤੂ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਕਾਲ ਨੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੀਵ ਉਤਪਤੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ? ਭਵਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵ ਉਤਪਤੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾ ਲਓ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦਿਆਂਗਾ।

ਤਦ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨਾਮ ਦੀ ਕੁੜੀ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਗਈ ਪਰੰਤੂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਸਮਾਧੀ ਲਗਾਏ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਆਇਆ ਹੈ। ਤਦ ਆਦਿ ਕੁਮਾਰੀ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸਦੇ ਚਰਨ ਸਪਰਸ਼ ਕਰ। ਤਦ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭੰਗ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੇ ਕਿ ਕੌਣ ਪਾਪਣ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਭੰਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿਆਂਗਾ। ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਮੇਰਾ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ ਤਦ ਸਰਾਪ ਦੇਣਾ। ਮੈਨੂੰ ਮਾਤਾ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵ ਉਤਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਜਾਵਾਂ? ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਨਹੀਂ, ਅਜਿਹੇ ਜਾਵਾਂ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉੱਡੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਪਿਤਾ (ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ) ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਹਨ, ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਚੱਲਾਂ। ਤਦ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸੰਭੋਗ (ਸੈਕਸ) ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਾਂਗੀ। ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਨਹੀਂ, ਉਂਝ ਜਾਵਾਂ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਰਮ ਲੱਗੇਗੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ, ਫਿਰ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨਾਲ ਰਤਿ ਕਿਰਿਆ (ਸੰਭੋਗ) ਕੀਤੀ।

ਤਦ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਾ ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਹੋਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਤਦ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੇ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੁੜੀ (ਪੁਹਪਵਤਿ ਨਾਮ ਦੀ) ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਤੋਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਤਦ ਪੁਹਪਵਤਿ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿਆਂ? ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਰਤਿ ਕਿਰਿਆ (ਸੰਭੋਗ) ਕਰੇ ਤਾਂ ਗਵਾਹੀ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹਾਂ। ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ (ਉਕਸਾਇਆ) ਕਿ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਪੁਹਪਵਤਿ ਨਾਲ ਸੰਭੋਗ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਤਿੰਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਦਿ ਮਾਇਆ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਵੀਆਂ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਸ਼ਰਤ ਇਸ ਲਈ ਰੱਖੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਾਡੀ ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਸਾਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦੇ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਦੋਸ਼ੀ ਬਣਾ ਲਿਆ।

(ਇੱਥੇ ਮਹਾਰਾਜ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ - ‘‘ਦਾਸ ਗਰੀਬ ਇਹ ਚੂਕ ਧੁਰੋਂ ਧੁਰ‘‘)

ਮਾਤਾ (ਦੁਰਗਾ) ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦੇਣਾ

ਤਦ ਮਾਤਾ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ, "ਕੀ ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ?" ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਹਨ।" ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਗਵਾਹ ਦੱਸ।" ਤਦ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਾਖਿਆਤਕਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।" ਦੇਵੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ, "ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਸਾਖਿਆਤਕਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ?" ਤਦ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਹੈ।

ਫਿਰ ਭਵਾਨੀ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦਿਆਂਗਾ, ਪਰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਹਨ। ਤਦ ਅਸ਼ਟੰਗੀ ਨੇ ਧਿਆਨ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ ਕਾਲ/ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ? ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਝੂਠ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਤਦ ਮਾਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਤੁਸੀਂ ਝੂਠ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹੋ। ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।" ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਤਾ ਜੀ, ਮੈਂ ਸਹੁੰ ਖਾ ਕੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਪਿਤਾ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਨਹੀਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਮ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਝੂਠ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਤਦ ਮਾਤਾ (ਦੁਰਗਾ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ।

ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸਰਾਪ: ਤੇਰੀ ਪੂਜਾ ਜਗ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਅੱਗੇ ਤੇਰੇ ਵੰਸ਼ਜ ਹੋਣਗੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਾਖੰਡ ਕਰਨਗੇ। ਝੂਠੀ ਗੱਲ ਬਣਾ ਕੇ ਜਗ ਨੂੰ ਠੱਗਣਗੇ। ਉੱਪਰੋਂ ਤਾਂ ਕਰਮ-ਕਾਂਡ ਕਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ ਅੰਦਰੋਂ ਵਿਕਾਰ ਕਰਨਗੇ। ਕਥਾ ਪੁਰਾਣਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਨਗੇ, ਖੁਦ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸਦਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਲੀਅਤ ਕੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਮਾਨ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਧਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਗੁਰੂ ਬਣ ਕੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਵੇਦ (ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਥਾ) ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਨਗੇ। ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਕਰਵਾ ਕੇ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਕੇ ਕਸ਼ਟ 'ਤੇ ਕਸ਼ਟ ਉਠਾਉਣਗੇ। ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਹੋਣਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਰਥ ਨਹੀਂ ਦੱਸਣਗੇ। ਦੱਖਣਾ ਲਈ ਜਗਤ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਮੰਨਣਗੇ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਵਾਂ ਸਮਝਣਗੇ। ਜਦੋਂ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਇਹ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਇਆ।

ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਨੂੰ ਸਰਾਪ: ਤੇਰੇ ਕਈ ਸਾਂਡ ਪਤੀ ਹੋਣਗੇ। ਤੂੰ ਮ੍ਰਿਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਬਣੇਂਗੀ।

ਪੁਹਪਵਤਿ ਨੂੰ ਸਰਾਪ: ਤੇਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ਗੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੇਰੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆਵੇਗਾ। ਇਸ ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਕਾਰਨ ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਨਰਕ ਭੋਗਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਤੇਰਾ ਨਾਮ ਕੇਵੜਾ ਕੇਤਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। {ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਕੁਸੋਂਧੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੰਦਗੀ (ਕੁਰੜੀਆਂ) ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।} ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦੇ ਕੇ ਮਾਤਾ ਭਵਾਨੀ ਬਹੁਤ ਪਛਤਾਈ।

{ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਜੀਵ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਮਨ (ਕਾਲ ਨਿਰੰਜਨ) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਗਲਤ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਆਤਮਾ (ਸਤਪੁਰਸ਼ ਅੰਸ਼) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਪਛਤਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਝਿੜਕਦੇ ਹਨ (ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ) ਪਰੰਤੂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਛਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਨ (ਕਾਲ-ਨਿਰੰਜਨ) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆਵਾਨ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।}

ਹਾਂ, ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਾਲ-ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਜੀਵ ਕਿਸੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸਤਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦਾ ਬਦਲਾ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਆਦਿ ਭਵਾਨੀ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਅਸ਼ਟੰਗੀ) ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਅਤੇ ਪੁਹਪਵਤਿ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਅਲਖ ਨਿਰੰਜਨ (ਬ੍ਰਹਮ-ਕਾਲ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੇ ਭਵਾਨੀ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ/ਅਸ਼ਟੰਗੀ) ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਮੈਂ (ਨਿਰੰਜਨ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਦੁਆਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਤੇਰੇ ਵੀ ਪੰਜ ਪਤੀ ਹੋਣਗੇ। (ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਹੀ ਆਦਿਮਾਯਾ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੋਈ ਹੈ।) ਜਦੋਂ ਇਹ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਆਦਿ ਮਾਯਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਾਲ) ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਵੱਸ ਪਈ ਹਾਂ ਜੋ ਚਾਹੇ ਸੋ ਕਰ ਲੈ।

{ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਜੀ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਣਾਂ, ਗੀਤਾ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇਖਦੇ ਸਮੇਂ ਭਰਮ ਉਤਪੰਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 14, ਸਲੋਕ 3-4 ਵਿੱਚ ਕਾਲ ਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤਾਂ ਗਰਭ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਿਤਾ ਹਾਂ। ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 4, ਸਲੋਕ 4 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣ ਜੀਵਾਤਮਾ ਨੂੰ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ।-(ਲੇਖ ਖਤਮ)। ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤਾਂ ਦੁਰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣ ਤਿੰਨੋਂ ਦੇਵਤਾ ਭਾਵ ਰਜੋਗੁਣ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸਤੋਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਸੰਕੇਤਕ ਨਾਮ ਹਨ।}

ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪਾਉਣਾ

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁੱਤਰ ਤੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਲੈ। ਤਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦਾ ਪਤਾ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ ਪਾਤਾਲ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਜ਼ਹਿਰ ਭਰੀ ਫੁੰਕਾਰ ਮਾਰੀ। ਉਸਦੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਸਾਂਵਲਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਸਪਰੇਅ ਪੇਂਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਚਾਹਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨਾਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਾ ਚਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਾਲ) ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਹੋਈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਅਤੇ ਸੱਚ-ਸੱਚ ਸਾਰਾ ਵੇਰਵਾ ਦੱਸ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਜੋ ਕਸ਼ਟ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਬਦਲਾ ਦੁਆਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਲੈਣਾ। ਦੁਆਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ (ਵਿਸ਼ਨੂੰ) ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਨ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਕਾਲੀਦਹ ਵਿੱਚ ਕਾਲਿੰਦਰੀ ਨਾਮ ਦਾ ਨਾਗ, ਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਗ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੋਵੇਗਾ।

“ਉੱਚ ਹੋਇ ਕੇ ਨੀਚ ਸਤਾਵੈ, ਤਾਕਰ ਓਏਲ (ਬਦਲਾ) ਮੋਹੀ ਸੋਂ ਪਾਵੈ। ਜੋ ਜੀਵ ਦੇਈ ਪੀਰ ਪੁਨੀ ਕਾਹੂੰ, ਹਮ ਪੁਨਿ ਓਏਲ ਦਿਵਾਵੇਂ ਤਾਹੂੰ।।"

ਤਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਸੱਚ-ਸੱਚ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮਾਤਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁੱਤਰ ਤੂੰ ਸੱਚਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੀ ਹਾਂ।

ਕਬੀਰ, ਦੇਖ ਪੁੱਤਰ ਤੋਹਿ ਪਿਤਾ ਭੀਟਾਉਂ, ਤੌਰੇ ਮਨ ਕਾ ਧੋਖਾ ਮਿਟਾਉਂ। ਮਨ ਸਰੂਪ ਕਰਤਾ ਕਹ ਜਾਨੋਂ, ਮਨ ਤੇ ਦੂਜਾ ਔਰ ਨ ਮਾਨੋ। ਸਵਰਗ ਪਾਤਾਲ ਦੌਰ ਮਨ ਕੇਰਾ, ਮਨ ਅਸਥੀਰ ਮਨ ਅਹੈ ਅਨੇਰਾ। ਨਿਰੰਕਾਰ ਮਨ ਹੀ ਕੋ ਕਹੀਏ, ਮਨ ਕੀ ਆਸ ਨਿਸ਼ ਦਿਨ ਰਹੀਏ। ਦੇਖ ਹੂੰ ਪਲਟਿ ਸੁਨਯ ਮਹਿ ਜੋਤੀ, ਜਹਾਂ ਪਰ ਝਿਲਮਿਲ ਝਾਲਰ ਹੋਤੀ।।

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਤਾ (ਅਸ਼ਟੰਗੀ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੋਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਨ ਹੀ ਜਗ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਹੀ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਜੋਤੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹੀ ਉਸਦਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਜੋ ਸ਼ੰਖ, ਘੰਟਾ ਆਦਿ ਦਾ ਵਾਜਾ ਸੁਣਿਆ, ਇਹ ਮਹਾਂਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਜਨ ਦਾ ਹੀ ਵੱਜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਦ ਮਾਤਾ (ਅਸ਼ਟੰਗੀ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੇ ਪੁੱਤਰ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਸਰਤਾਜ ਹੋ ਅਤੇ ਤੇਰੀ ਹਰ ਕਾਮਨਾ ਤੇ ਕੰਮ ਮੈਂ ਪੂਰਾ ਕਰਾਂਗੀ। ਤੇਰੀ ਪੂਜਾ ਸਾਰੇ ਜਗ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਸੱਚ-ਸੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਕਾਲ ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਦਤ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਬੇਕਾਰ ਮਹਿਮਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਦੁਰਗਾ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰੀ ਪੂਜਾ ਜਗ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾ ਦਿੱਤੇ। ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਖਾ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਆਪਣੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਿਰਾਕਾਰ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਦਿ ਭਵਾਨੀ ਰੁਦ੍ਰ (ਮਹੇਸ਼ ਜੀ) ਦੇ ਕੋਲ ਗਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹੇਸ਼ ਤੂੰ ਵੀ ਕਰ ਲੈ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਖੋਜ। ਤੇਰੇ ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਦੇਣਾ ਸੀ ਉਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਮੰਗੋ ਜੋ ਮੰਗਣਾ ਹੈ। ਤਦ ਮਹੇਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੇ ਜਨਨੀ! ਮੇਰੇ ਦੋਵੇਂ ਵੱਡੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਫਿਰ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਵਿਅਰਥ ਹੈ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਵਰ ਦਿਓ ਕਿ ਮੈਂ ਅਮਰ (ਮ੍ਰਿਤੁੰਜੈ) ਹੋ ਜਾਵਾਂ। ਤਦ ਮਾਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਹਾਂ, ਯੁਕਤੀ ਦੱਸ ਸਕਦੀ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਉਮਰ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ। ਵਿਧੀ ਯੋਗ ਸਮਾਧੀ ਹੈ (ਇਸ ਲਈ ਮਹਾਦੇਵ ਜੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਧੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ)। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਾਤਾ (ਅਸ਼ਟੰਗੀ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਾਗ ਵੰਡ ਦਿੱਤੇ:--

ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਾਲ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਲੱਖ ਚੌਰਾਸੀ ਦੇ ਚੋਲੇ (ਸਰੀਰ) ਰਚਨ (ਬਣਾਉਣ) ਦਾ ਭਾਵ ਰਜੋਗੁਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਕੇ ਸੰਤਾਨ ਉਤਪਤੀ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਕੇ ਜੀਵ ਉਤਪਤੀ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਵਿਭਾਗ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ (ਕਰਮ ਅਨੁਸਾਰ) ਕਰਨ, ਅਤੇ ਮੋਹ-ਮਮਤਾ ਉਤਪੰਨ ਕਰਕੇ ਸਥਿਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਵਿਭਾਗ ਦਿੱਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਸ਼ੰਕਰ (ਮਹਾਦੇਵ) ਨੂੰ ਸੰਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਭਾਗ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਜੀਵ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।

ਇੱਥੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਤਪੰਨ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ ਤੋਂ ਉਤਪਤੀ, ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਹਾਰ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਠੀਕ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਦੇਵ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਸੂਖਮ ਗੁਣ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਤਿੰਨੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।

ਉਪਰੋਕਤ ਵੇਰਵਾ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ-ਅਜਿਹੇ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਕਾਲ) ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਹਨ।

ਪਰੰਤੂ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਕਾਲ) ਸਵੈ-ਪ੍ਰਗਟ ਭਾਵ ਅਸਲੀ ਸਰੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਉਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿੰਨੋਂ ਦੇਵਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ, ਸ਼ਿਵ ਜੀ) ਨੂੰ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਭਰਪੂਰ ਸਾਧਨਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ‘ਅਗਨੇਃ ਤਨੂਰ ਅਸਿ‘ (ਪਵਿੱਤਰ ਯਜੁਰਵੇਦ ਅ. 1, ਮੰਤਰ 15) ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਹੈ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਯਜੁਰਵੇਦ ਅਧਿਆਇ 5, ਮੰਤਰ 1 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ‘ਅਗਨੇਃ ਤਨੂਰ ਅਸਿ ਵਿਸ਼ਨਵੇ ਤਵਾ ਸੋਮਸਿਯ ਤਨੂਰ ਅਸਿ‘।

ਇਸ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਵੇਦ ਗਵਾਹੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਵ-ਵਿਆਪਕ, ਸਰਵ-ਪਾਲਣ ਕਰਤਾ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਯਜੁਰਵੇਦ ਅਧਿਆਇ 40, ਮੰਤਰ 8 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ (ਕਵਿਰ ਮਨਿਸ਼ੀ) ਜਿਸ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹ ਹੈ, ਉਹ ਕਵਿਰ ਭਾਵ ਕਬੀਰ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਬਿਨਾਂ ਨਾੜੀ (ਅਸਨਾਵਿਰਮ) ਦਾ ਹੈ, (ਸ਼ੁਕ੍ਰਮ) ਵੀਰਜ ਤੋਂ ਬਣੀ ਪੰਜ ਤੱਤ ਤੋਂ ਬਣੀ ਭੌਤਿਕ (ਅਕਾਇਮ) ਕਾਇਆ ਰਹਿਤ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ, ਉਸ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਤੇਜਪੁੰਜ ਦਾ (ਸਵਜ੍ਰਯੋਤਿ) ਖੁਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਰੀਰ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਰੂਪ ਭਾਵ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ। ਉਹੀ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (ਵਿਅਦਧਾਤਾ) ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਰਚਣਹਾਰ (ਸਵਯੰਭੂਃ) ਖੁਦ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਵਾਲਾ (ਯਥਾ ਤਥਯ ਅਰਥਾਨ) ਅਸਲ ਵਿੱਚ (ਸ਼ਾਸ਼ਵਤ) ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ (ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 15, ਸਲੋਕ 17 ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ)। ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਮ ਕਬੀਰ (ਕਵਿਰ ਦੇਵ) ਹੈ। ਉਸ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਸਰੀਰ ਨੂਰ ਤੱਤ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਸੂਖਮ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਦਿਵਿਯ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਦਾ ਵੀ ਸੂਖਮ ਸਰੀਰ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਉੱਪਰ ਪੰਜ ਤੱਤ ਦਾ ਖੋਲ (ਕਵਰ) ਭਾਵ ਪੰਜ ਤੱਤ ਦੀ ਕਾਇਆ ਚੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਤੋਂ (ਸ਼ੁਕ੍ਰਮ) ਵੀਰਜ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਤਿਆਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜੀਵ ਦਾ ਸੂਖਮ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਰੀਰ ਉਸੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਦਿਵਿਯ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੇ ਜੀਵ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝੋ।

ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਓ3ਮ ਨਾਮ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਜੋ ਕੇਵਲ ਬ੍ਰਹਮ ਸਾਧਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਓ3ਮ ਨਾਮ ਦੇ ਜਾਪ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਦਾ ਮੰਨ ਕੇ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਹਠਯੋਗ (ਸਮਾਧੀ ਲਗਾ ਕੇ) ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰੰਤੂ ਪ੍ਰਭੂ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ, ਸਿੱਧੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਧੀ ਰੂਪੀ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਕੇ ਰਿਸ਼ੀ ਵੀ ਜਨਮ-ਮ੍ਰਿਤੂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਿਰਾਕਾਰ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ। ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਨੇ ਕਸਮ ਖਾਈ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦਿਆਂਗਾ। ਮੈਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਜਾਣਿਆ ਕਰਨਗੇ (ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਥੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਜਿਵੇਂ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲ ਛਾ ਜਾਣ 'ਤੇ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੂਰਜ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਪਾਰ ਜਿਵੇਂ ਦਾ ਤਿਵੇਂ ਹੈ, ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ)। (ਪ੍ਰਮਾਣ ਲਈ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 7, ਸਲੋਕ 24-25, ਅਧਿਆਇ 11, ਸਲੋਕ 48 ਅਤੇ 32)

ਪਵਿੱਤਰ ਗੀਤਾ ਜੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਤਵਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਰਜੁਨ ਮੈਂ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਕਾਲ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਆਇਆ ਹਾਂ। (ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 11 ਦਾ ਸਲੋਕ ਨੰ. 32) ਇਹ ਮੇਰਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖ ਸਕਿਆ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਅੱਗੇ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਯੱਗ-ਜਪ-ਤਪ ਅਤੇ ਓ3ਮ ਨਾਮ ਆਦਿ ਦੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਇਸ ਅਸਲੀ ਸਰੂਪ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। (ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 11, ਸਲੋਕ ਨੰ. 48) ਮੈਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਇਹ ਮੂਰਖ ਲੋਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ (ਮਨੁੱਖ ਰੂਪ) ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੇਰੇ ਘਟੀਆ ਨਿਯਮ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਕਦੇ ਅਸਲੀ ਇਸ ਕਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਆਪਣੀ ਯੋਗ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਲੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ (ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 7, ਸਲੋਕ ਨੰ. 24-25)।

ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ: ਆਪਣੇ ਲੁਕੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਖੁਦ ਅਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ (ਅਨੁਤਮ) ਕਿਉਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ?

ਜੇਕਰ ਪਿਤਾ ਆਪਣੀ ਸੰਤਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਰੁੱਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੋਂ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਆਹਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਠਿਕਾਣੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਕਰਮ ਭੋਗ ਦਾ ਦੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਚੌਰਾਸੀ ਲੱਖ ਯੋਨੀਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੇ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ, ਕਿਸੇ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਖਾ ਗਏ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਤੋਂ ਘ੍ਰਿਣਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਦੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਅਗਨੀ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਖੁਦ ਆਏ ਜਾਂ ਆਪਣਾ ਕੋਈ ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕ (ਦੂਤ) ਭੇਜੇ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸੱਚੀ ਭਗਤੀ ਕਰਕੇ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਜਾਣ।

ਇਸ ਲਈ ਧੋਖਾ ਦੇ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 7, ਸਲੋਕ 18, 24, 25 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਾਧਨਾ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਮੁਕਤੀ (ਗਤੀ) ਨੂੰ ਵੀ (ਅਨੁਤਮਾਮ) ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਧਾਨ (ਨਿਯਮ) ਨੂੰ ਵੀ (ਅਨੁਤਮ) ਅਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਹਰੇਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਬ੍ਰਹਮਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਂਸਵਰਗ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਮਹਾਂਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਨਕਲੀ ਸਤਲੋਕ - ਨਕਲੀ ਅਲਖ ਲੋਕ - ਨਕਲੀ ਅਗਮ ਲੋਕ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਅਨਾਮੀ ਲੋਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਦੁਰਗਾ/ਆਦਿ ਮਾਇਆ) ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ‘ਕਰ ਨੈਨੋਂ ਦੀਦਾਰ ਮਹਿਲ ਮੇਂ ਪਿਆਰਾ ਹੈ‘ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਹੈ ਕਿ ‘ਕਾਇਆ ਭੇਦ ਕੀਆ ਨਿਰਵਾਰਾ, ਇਹ ਸਭ ਰਚਨਾ ਪਿੰਡ ਮੰਝਾਰਾ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਅਵਿਗਤ ਜਾਲ ਪਸਾਰਾ, ਸੋ ਕਾਰੀਗਰ ਭਾਰਾ ਹੈ। ਆਦਿ ਮਾਇਆ ਕਿਨ੍ਹੀ ਚਤੁਰਾਈ, ਝੂਠੀ ਬਾਜ਼ੀ ਪਿੰਡ ਦਿਖਾਈ, ਅਵਿਗਤ ਰਚਨਾ ਰਚਿ ਅੰਡ ਮਾਹਿ ਵਾਕਾ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਡਾਰਾ ਹੈ।‘

ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦਾ ਲੋਕ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦਾ ਲੋਕ, ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦਾ ਲੋਕ। ਜਿੱਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਤਿੰਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਹੇਠਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ (ਸਵਰਗਲੋਕ ਭਾਵ ਇੰਦ੍ਰ ਦਾ ਲੋਕ - ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਾਤਾਲ ਲੋਕ) 'ਤੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਬਣ ਕੇ ਪ੍ਰਭੁਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਕਾਲ ਦੇ ਖਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ, ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸੰਹਾਰ ਦਾ ਕਾਰਜਭਾਰ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ। ਤਿੰਨਾਂ ਪ੍ਰਭੂਆਂ ਦੀ ਵੀ ਜਨਮ ਤੇ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਦ ਕਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ {ਇਸਨੂੰ ਅੰਡ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅੰਡਾਕਾਰ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਪਿੰਡ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰ (ਪਿੰਡ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਮਲਾਂ ਵਿੱਚ ਟੀ.ਵੀ. ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ} ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਧਰਮਰਾਏ (ਨਿਆਂਧੀਸ਼) ਦਾ ਵੀ ਲੋਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੋਰ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹਰੇਕ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਦੂਤ ਭਵਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉੱਥੇ ਉਹ ਆਤਮਾਵਾਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਤਲੋਕ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਧੂਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਗਤੀ ਯੁੱਗ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਬੀਰ ਜੀ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਸਤਿਗੁਰੂ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁੰਨ-ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਛੇਤੀ ਹੀ ਸਤਿ ਭਗਤੀ 'ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਪੂਰਨ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹੰਸ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਭਗਤੀ ਕਮਾਈ ਖਰਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਤੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੇ ਉਪਾਸਕਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਮਾਈ ਸਵਰਗ-ਮਹਾਂ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਕਾਲ ਲੋਕ (ਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ) ਅਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੀਤਾ ਕਰਮਫਲ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਆਪਣੇ 20 ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਡਾਕਾਰ ਗੋਲਾਈ (ਪਰਿਧੀ) ਵਿੱਚ ਰੋਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰੋਂ ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫਿਰ ਅੰਡਾਕਾਰ ਗੋਲਾਈ (ਪਰਿਧੀ) ਵਿੱਚ ਰੋਕਿਆ ਹੈ। ਇਕੀਵੇਂ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਇੱਕ ਮਹਾਂਬ੍ਰਹਮੰਡ ਜਿੰਨੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਕੀਵੇਂ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਤਿੰਨ ਰਸਤੇ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਇਕੀਵੇਂ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਨਕਲੀ ਸਤਲੋਕ, ਨਕਲੀ ਅਲਖ ਲੋਕ, ਨਕਲੀ ਅਗਮ ਲੋਕ, ਨਕਲੀ ਅਨਾਮੀ ਲੋਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਦਿ ਮਾਇਆ (ਦੁਰਗਾ) ਤੋਂ ਕਰਵਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬਾਰਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਬ੍ਰਹਮ ਸਾਧਕਾਂ (ਭਗਤਾਂ) ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਹਰੇਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕ (ਸੰਤ ਸਤਿਗੁਰੂ) ਬਣਾ ਕੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਭੇਜਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੀ ਵਿਧੀ ਰਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੁਦ ਵੀ ਭਗਤੀਹੀਣ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਲ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਅਨੁਯਾਈ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਤਾਲਾ (ਕੁਲੁਫ) ਲਗਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਰਸਤਾ ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਦੇ ਨਿਜ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗੇ ਕਾਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੀ ਟੁੱਕੜੀ ਤਵੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ (ਚਪਾਤੀ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਗੋਲ ਪਲੇਟ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਗਰਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ 'ਤੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸੂਖਮ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਭੁੰਨ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੰਦਗੀ ਕੱਢ ਕੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਬਹੁਤ ਪੀੜਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਵ ਮਰਦਾ ਨਹੀਂ। ਫਿਰ ਧਰਮਰਾਏ ਦੇ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਜਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦਾ ਚੱਕਰ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਹਮਣੇ ਲੱਗਾ ਤਾਲਾ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਆਹਾਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਪਲ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸਤਿਨਾਮ ਤੇ ਸਾਰਨਾਮ ਨਾਲ ਇਹ ਤਾਲਾ ਖੁਦ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਾਲ ਦਾ ਜਾਲ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ) ਨੇ ਖੁਦ ਹੀ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਭਗਤ ਧਰਮਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ।

ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ

ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਨੇ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਰਬ੍ਰਹਮ (ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼) ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਗਫ਼ਲਤ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਸੌਂ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਮੈਂ ਭਾਵ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ) ਉਸ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਅੰਡਾ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ (ਪਰਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਅਪਰਾਧਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਵੀ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ (ਪਰਬ੍ਰਹਮ) ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਦੀ ਵਿਦਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਆਕੁਲ ਹੋ ਕੇ ਪਰਮਪਿਤਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਦੀ ਯਾਦ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਸੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ (ਬ੍ਰਹਮ) ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਆਨੰਦ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਹ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜ ਕਰੇਗਾ, ਮੈਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਆਤਮਾਵਾਂ ਜੋ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦਾ ਕਰਮ ਦੰਡ ਭੋਗ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੰਸ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਦਾਈ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਖੋ ਗਈਆਂ ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੇ ਨਾਲ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸੁਖਦਾਈ ਕਵਿਰਦੇਵ ਦੀ ਯਾਦ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਵਿਰਦੇਵ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਮਝਾਉਣ 'ਤੇ ਵੀ ਆਸਥਾ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਪਰਬ੍ਰਹਮ (ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼) ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਰਹੇ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਸਾਰਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋਰ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੇ (ਜੋ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੀਆਂ ਹਨ) ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਨਾਲ ਆਤਮਾਵਾਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਉਹ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਮਨਾਉਣਗੀਆਂ, ਅਸੀਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣੀ ਕਿ ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸੁਖੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਅੰਤਰ-ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਠਾਣ ਲਈ। ਪਰਬ੍ਰਹਮ (ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼) ਨੇ ਹਠ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰੰਤੂ ਕੇਵਲ ਵੱਖਰਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਜ ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਸਕ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਗਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚਰਨ ਲੱਗਾ, ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਵੀ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ। ਹੋਰ ਕੁਝ ਆਤਮਾਵਾਂ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਲ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਨਾਲ ਗਈਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਕੁਲ ਸਨ, ਉਹ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਵੈਰਾਗ 'ਤੇ ਆਸਕਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਚਾਹੁਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਪੁੱਛਣ 'ਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੰਸਾਤਮਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਯਾਚਨਾ ਕੀਤੀ।

ਤਦ ਕਵਿਰਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਆਤਮਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੌਣ ਹੰਸ ਆਤਮਾ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇ। ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਹੰਸ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਫਿਰ ਦੇਖਾ-ਦੇਖੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੰਸ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਰੂਪ ਬਣਾਇਆ, ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਈਸ਼ਵਰੀ ਮਾਇਆ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਸੁਰਤਿ) ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਈਸ਼ਵਰੀ ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਅਚਿੰਤ ਦੁਆਰਾ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ (ਪਰਬ੍ਰਹਮ) ਦੇ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ। (ਪਤੀਵਰਤਾ ਪਦ ਤੋਂ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਪਾਈ)। ਕਈ ਯੁੱਗਾਂ ਤੱਕ ਦੋਵੇਂ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹੇ, ਪਰੰਤੂ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਨੇ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਈਸ਼ਵਰੀ ਮਾਇਆ ਦੀ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਇਸਤਰੀ ਇੰਦਰੀ (ਯੋਨੀ) ਬਣਾਈ। ਈਸ਼ਵਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਸੰਤਾਨ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਲੋਕ (ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਤਪਤਸ਼ਿਲਾ ਦਾ ਕਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ ਦੇ ਦੇਵਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਚਰਿੱਤਰ ਯੁਕਤ ਹਨ। ਉਮਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਰਮ ਦੰਡ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਹੀ ਢਿੱਡ ਭਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਨਰਕ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਬਣੇ ਹਨ। ਪਰਬ੍ਰਹਮ (ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼) ਨੂੰ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਰੂਪੀ ਭਗਤੀ ਧਿਆਨ ਭਾਵ ਸਹਿਜ ਸਮਾਧੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਉਸਦੀ ਕਮਾਈ ਦੇ ਫਲ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗੋਲਾਕਾਰ ਪਰਿਧੀ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਤੇ ਈਸ਼ਵਰੀ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ।

ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ (ਸਤਪੁਰਸ਼) ਅਣਗਿਣਤ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਜੋ ਸਤਲੋਕ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਅਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ (ਮਾਲਿਕ) ਹੈ ਭਾਵ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਵਿਰਦੇਵ ਕੁਲ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਆਦਿ ਦੇ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਭੁਜਾਵਾਂ ਅਤੇ 16 ਕਲਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇਵੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਭੁਜਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 64 ਕਲਾਵਾਂ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮ (ਕਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼) ਦੀਆਂ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਭੁਜਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਕਲਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਪਰਬ੍ਰਹਮ (ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼) ਦੀਆਂ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਭੁਜਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਕਲਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ (ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਭਾਵ ਸਤਪੁਰਸ਼) ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਭੁਜਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਕਲਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਅਣਗਿਣਤ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਭੂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭੁਜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਮਟ ਕੇ ਕੇਵਲ ਦੋ ਭੁਜਾਵਾਂ ਵੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਚਾਹੁਣ ਸਾਰੀਆਂ ਭੁਜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਹਰੇਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਖਰਾ ਸਥਾਨ ਬਣਾ ਕੇ ਹੋਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਝ ਸਮਝੋ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲਾ ਕੈਮਰਾ ਬਾਹਰ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਟੀ.ਵੀ. (ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ) ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਟੀ.ਵੀ. 'ਤੇ ਬਾਹਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਟੀ.ਵੀ. ਬਾਹਰ ਰੱਖ ਕੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਕੈਮਰਾ ਸਥਾਈ ਕਰਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ ਅੰਦਰ ਬੈਠੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਆਪਣੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਕਵਿਰਦੇਵ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਸੂਰਜ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਪੂਜਯ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਕਵਿਰ ਦੇਵ) ਜੀ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਲਗਭਗ 600 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜਯ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਸੇਵਕ (ਦਾਸ ਭਗਤ) ਆਦਰਣੀਯ ਧਰਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪੂਜਯ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਲੀਲਾਮਈ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਹੋਏ ਸਨ (ਸੰਨ 1403 ਤੋਂ) ਤੋਂ ਸੰਨ 1518 (ਜਦੋਂ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਮਗਹਰ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਸਤਲੋਕ ਗਏ)। ਇਸਨੂੰ ਧਨੀ ਧਰਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਲਿਪੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਦਾਨ ਗੁਰੂਆਂ (ਨੀਮ-ਹਕੀਮਾਂ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਧਾਣਕ (ਜੁਲਾਹਾ) ਕਬੀਰ ਝੂਠਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਦਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਨਾ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਕੁਰਾਨ ਸ਼ਰੀਫ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਿਰਾਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ। ਭੋਲੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਤੁਰ ਗੁਰੂਆਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਸੱਚਮੁੱਚ ਇਹ ਕਬੀਰ ਧਾਣਕ ਤਾਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਹਨ, ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ। ਅੱਜ ਉਹੀ ਸੱਚਾਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਦਗ੍ਰੰਥ ਗਵਾਹ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਨ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ, ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਣਹਾਰ, ਕੁਲ ਕਰਤਾਰ ਅਤੇ ਸਰਵਗਿਆਤਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਾਸ਼ੀ (ਬਨਾਰਸ) ਵਿੱਚ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ 120 ਸਾਲ ਤੱਕ ਅਸਲੀ ਤੇਜੋਮਈ ਸਰੀਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗਾ ਹਲਕੇ ਤੇਜ਼ ਦਾ ਸਰੀਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਠੀਕ-ਠੀਕ (ਅਸਲੀ ਤੱਤ) ਗਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਸਰੀਰ ਸਮੇਤ ਸਤਲੋਕ ਚਲੇ ਗਏ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਪਾਠਕ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਜੋ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰੀ ਗਈ:

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਸੇਵਕ ਸ਼੍ਰੀ ਧਰਮਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਧਰਮਦਾਸ ਇਹ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਤੱਤਵਗਿਆਨ ਦੇ ਅਭਾਵ ਕਾਰਨ ਵਿਚਲਿਤ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਸਮਝ ਜਾਣਗੇ। ਪਰੰਤੂ ਜੋ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਣਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਨਾਦਾਨ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ, ਉਹ ਭਗਤੀ ਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤਿੰਨਾਂ ਭਗਵਾਨਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜੀ) ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਤਾਂ ਅਸ਼ਟੰਗੀ (ਦੁਰਗਾ) ਹੈ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਬ੍ਰਹਮ, ਕਾਲ) ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਹਮ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅੰਡੇ ਤੋਂ ਹੋਈ। ਫਿਰ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ। ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਤੇ ਆਸਕਤ ਹੋ ਕੇ ਕਾਲ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਗਲਤੀ (ਛੇੜ-ਛਾੜ) ਕੀਤੀ, ਤਦ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲਈ। ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਕਾਲ ਸੀ। ਤਦ ਭਵਾਨੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਪੇਟ ਤੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਸਮੇਤ 16 ਸੰਖ ਕੋਸ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਧਰਮਰਾਏ) ਨੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇਵੀ (ਦੁਰਗਾ) ਦੇ ਨਾਲ ਭੋਗ-ਵਿਲਾਸ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਨਾਲ ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣਾਂ (ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ) ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਗੁਣਾਂ (ਰਜੋਗੁਣ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸਤੋਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ, ਤਮੋਗੁਣ ਸ਼ਿਵ ਜੀ) ਦੀ ਹੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕਾਲ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸਲੀ ਮੰਤਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ, ਪੂਰਨ ਮੋਕਸ਼ ਕਿਵੇਂ ਹੋਵੇਗਾ?

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਪਿਆਰੇ ਪਾਠਕ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਦੱਸੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਅਜੇ ਤੱਕ ਤਿੰਨੋਂ ਪਰਮਾਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜਰ, ਅਮਰ ਅਤੇ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਰਹਿਤ ਮੰਨਦਾ ਰਿਹਾ ਜਦਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕਾਲ ਰੂਪੀ ਬ੍ਰਹਮ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ/ਅਸ਼ਟਾਂਗੀ) ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਇਹ ਗਿਆਨ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਲਯੁਗੀ ਗੁਰੂਆਂ, ਰਿਸ਼ੀਆਂ, ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਅਧਿਆਪਕ ਪਾਠਕ੍ਰਮ (ਸਲੇਬਸ) ਤੋਂ ਹੀ ਅਣਜਾਣ ਹੈ ਉਹ ਅਧਿਆਪਕ ਠੀਕ ਨਹੀਂ (ਵਿਦਵਾਨ ਨਹੀਂ) ਹੈ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ। ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕੌਣ ਹਨ? ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਰੂ, ਰਿਸ਼ੀ, ਸੰਤ ਗਿਆਨ ਹੀਣ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਰੇ ਭਗਤ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗਿਆਨ (ਲੋਕ ਵੇਦ ਭਾਵ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਥਾ) ਸੁਣਾ ਕੇ ਅਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਧੀ ਵਿਰੁੱਧ ਭਗਤੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਅਸਲੀ ਲਾਭ (ਪੂਰਨ ਮੋਕਸ਼) ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰੱਖਿਆ, ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਮ ਨਸ਼ਟ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 16, ਸਲੋਕ 23-24 ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਧੀ ਤਿਆਗ ਕੇ ਮਨਮਾਨਾ ਆਚਰਣ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਲੀਲਾਮਈ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸੰਨ 1403 ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਗਿਆਨ ਆਪਣੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ (ਕਵਿਰਬਾਣੀ) ਵਿੱਚ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਗਿਆਨੀ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਇਹ ਗਿਆਨ ਭਗਤ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ। ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸਦਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਿੱਧ ਹੈ ਕਿ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪ੍ਰਭੂ) ਤੱਤਵਦਰਸ਼ੀ ਸੰਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੁਦ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੀ ਆਏ ਸਨ।

ਗਰੀਬਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ

ਆਦਿ ਰਮੈਣੀ (ਸਦਗ੍ਰੰਥ ਪੰਨਾ ਨੰ. 690 ਤੋਂ 692 ਤੱਕ)

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਆਦਰਣੀਯ ਗਰੀਬਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਹਨੇਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਤਖ਼ਤ (ਸਿੰਹਾਸਨ) 'ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਉੱਥੇ ਚਾਕਰ ਸਨ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨੂੰ ਉਤਪੰਨ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਤਪ ਦੇ ਫਲ ਵਜੋਂ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ। ਫਿਰ ਮਾਇਆ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਕੇ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੀ। ਉਸਨੂੰ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਰਾਪ ਲੱਗਾ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਆਹਾਰ ਕਰੇਗਾ, ਸਵਾ ਲੱਖ ਉਤਪੰਨ ਕਰੇਗਾ। ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦਾ ਕਸ਼ਟ ਉਠਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਸ਼ਬਦ (ਸੱਚਾ ਨਾਮ ਜਾਪ ਮੰਤਰ) ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਉਸਨੂੰ ਕਾਲ ਦੀ ਬੰਦੀ ਤੋਂ ਛੁਡਵਾ ਦੇਵਾਂਗੇ। ਸਾਡਾ ਬੰਦੀਛੋੜ ਨਾਮ ਹੈ। ਆਦਰਣੀਯ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਕਬੀਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸੱਚੇ ਮੰਤਰ ਭਾਵ ਸਤਨਾਮ ਤੇ ਸਾਰਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰ ਲਓ, ਪੂਰਨ ਮੋਕਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨਕਲੀ ਨਾਮ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸੰਤਾਂ ਤੇ ਮਹੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਧੀ ਰਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਕੇ ਕਾਲ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਜਾਓਗੇ। ਫਿਰ ਕਸ਼ਟ 'ਤੇ ਕਸ਼ਟ ਉਠਾਓਗੇ।

।।ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਬਾਣੀ।। (ਸਤਿਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ ਨੰ. 690 ਤੋਂ)

ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਾਲਬਲੀ) ਦੇ ਵਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਦੇਵਤਾ (ਰਜੋਗੁਣ-ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸਤੋਗੁਣ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਤਮੋਗੁਣ-ਸ਼ਿਵ) ਆਪਣੀ ਮਹਿਮਾ ਦਿਖਾ ਕੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ-ਨਰਕ ਅਤੇ ਭਵਸਾਗਰ ਵਿੱਚ (ਲੱਖ ਚੌਰਾਸੀ ਯੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ) ਭਟਕਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਆਪਣੀ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਨਾਗਿਨੀ ਵਾਂਗ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਨਾਗਿਨੀ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਨ ਮਾਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਅੰਡੇ ਫੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਨਾਗਿਨੀ ਦੇ ਕਾਫੀ ਅੰਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਅੰਡੇ ਫੁੱਟਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਚੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਾਗਿਨੀ ਆਪਣੀ ਪੂਛ ਨਾਲ ਅੰਡਿਆਂ ਦੇ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਕੁੰਡਲੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਡਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਫਨ ਮਾਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੰਡਾ ਫੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਚਾ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੰਡਲੀ (ਸਰਪਨੀ ਦੀ ਪੂਛ ਦਾ ਘੇਰਾ) ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਬੱਚਾ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੁੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਉਹ (ਨਾਗਿਨੀ) ਛੱਡਦੀ ਨਹੀਂ। ਜਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਉਸ ਕੁੰਡਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਮਾਇਆ ਕਾਲੀ ਨਾਗਿਨੀ, ਅਪਨੇ ਜਾਏ ਖਾਤ। ਕੁੰਡਲੀ ਮੇਂ ਛੋਡੈ ਨਹੀਂ, ਸੌ ਬਾਤੋਂ ਕੀ ਬਾਤ।।

ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਕਾਲਬਲੀ ਦਾ ਜਾਲ ਹੈ। ਨਿਰੰਜਨ ਤੱਕ ਦੀ ਭਗਤੀ ਪੂਰੇ ਸੰਤ ਤੋਂ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਵੀ ਇਸ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਕੁੰਡਲੀ (ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ) ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਸਕਦੇ। ਖੁਦ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਮਹੇਸ਼, ਆਦਿ ਮਾਇਆ ਸ਼ੇਰਾਂਵਾਲੀ ਵੀ ਨਿਰੰਜਨ ਦੀ ਕੁੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰੇ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦਾ ਚੱਕਰ ਕੱਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਸੋਹਮ ਜਾਪ ਜੋ ਕਿ ਧਰੁਵ ਤੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਤੇ ਸ਼ੁਕਦੇਵ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਜਪਿਆ, ਉਹ ਵੀ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੰਸ਼ ਦੇ ਅਧਿਆਇ 12 ਦੇ ਸਲੋਕ 93 ਵਿੱਚ ਪੰਨਾ 51 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਧਰੁਵ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਕਲਪ ਭਾਵ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਚਤੁਰਯੁੱਗ ਤੱਕ ਹੀ ਮੁਕਤ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਾਲ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ‘ਓਮ ਨਮਹ ਭਗਵਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵਾਏ’ ਮੰਤਰ ਜਾਪ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭਗਤ ਵੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤੱਕ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਚੌਰਾਸੀ ਲੱਖ ਯੋਨੀਆਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਚ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਪਰਮ ਪੂਜਯ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੇ ਆਦਰਣੀਯ ਗਰੀਬਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਅਨੰਤ ਕੋਟਿ ਅਵਤਾਰ ਹੈਂ, ਮਾਇਆ ਕੇ ਗੋਬਿੰਦ।। ਕਰਤਾ ਹੋ ਹੋ ਅਵਤਰੇ, ਬਹੁਰ ਪੜੇ ਜਗ ਫੰਧ।।

ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਜੀਵ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਚਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕਾਲ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਮ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਨਾਮ ਤੇ ਦਾਨ ਧਰਮ ਦੀ ਕਮਾਈ ਸਵਰਗ ਰੂਪੀ ਹੋਟਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਵਾਪਿਸ ਕਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਚੌਰਾਸੀ ਲੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਟ ਉਠਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਲ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕੱਟਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਮਾਇਆ (ਦੁਰਗਾ) ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਕੇ ਕਰੋੜਾਂ ਗੋਬਿੰਦ (ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ-ਸ਼ਿਵ) ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਬਣ ਕੇ ਆਏ ਸਨ। ਫਿਰ ਕਰਮ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬੱਝ ਕੇ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ ਭੋਗ ਕੇ ਚੌਰਾਸੀ ਲੱਖ ਯੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਿਵੇਂ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਦੇਵਰਿਸ਼ੀ ਨਾਰਦ ਦਾ ਸਰਾਪ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਯੋਧਿਆ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਫਿਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਜੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀ ਦਾ ਵਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਕਰਮ ਦਾ ਦੰਡ ਭੋਗਣ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ ਬਾਲੀ ਵਾਲੀ ਆਤਮਾ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਬਦਲਾ ਲਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਤੀਰ ਮਾਰ ਕੇ ਵਧ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਰਾਜ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:

ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਆਦਰਣੀਯ ਗਰੀਬਦਾਸ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਭੂ ਕਵਿਰ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਬੰਦੀਛੋੜ ਹਨ। ਬੰਦੀਛੋੜ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਾਲ ਦੀ ਕਾਰਾਗਾਰ ਤੋਂ ਛੁਡਵਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਕਾਲ ਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਇਕੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਾਪਾਂ ਕਾਰਨ ਕਾਲ ਦੇ ਬੰਦੀ ਹਨ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਪਾਪ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਨਾ ਬ੍ਰਹਮ, ਨਾ ਪਰਬ੍ਰਹਮ, ਨਾ ਹੀ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੇਵਲ ਜਿਵੇਂ ਦਾ ਕਰਮ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਉਵੇਂ ਹੀ ਫਲ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਯਜੁਰਵੇਦ ਅਧਿਆਇ 5 ਦੇ ਮੰਤਰ 32 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ‘ਕਵਿਰੰਘਾਰਿਰਸਿ‘ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਕਬੀਰ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ) ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ, ‘ਬੰਭਾਰਿਰਸਿ‘ ਬੰਧਨਾਂ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਭਾਵ ਬੰਦੀਛੋੜ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ-ਸ਼ਿਵ-ਮਾਇਆ ਅਤੇ ਧਰਮਰਾਏ) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਹੈ। ਜੋ ਸਤਲੋਕ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ-ਬ੍ਰਹਮ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ-ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਤੇ ਆਦਿ ਮਾਇਆ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹਨ। ਮਹਾਂਪ੍ਰਲਯ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਆਮ ਜੀਵ ਤੋਂ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਜੋ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੂਰਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਦਰਣੀਯ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:

ਸਿਵ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਾ ਰਾਜ, ਇੰਦ੍ਰ ਗਿਣਤੀ ਕਹਾਂ।। ਚਾਰਿ ਮੁਕਤਿ ਵੈਕੁੰਠ ਸਮਝਿ, ਯੇਤਾ ਲਹਯਾ।। ਸੰਖ ਜੁਗਨ ਕੀ ਜੂਨੀ, ਉਮਰ ਬਡ ਧਾਰਿਆ।। ਜਾ ਜਨਨੀ ਕੁਰਬਾਨ, ਸੁ ਕਾਗਜ ਪਾਰਿਆ।। ਯੇਤੀ ਉਮਰ ਬੁਲੰਦ ਮਰੈਗਾ ਅੰਤਿ ਰੇ।। ਸਤਗੁਰੁ ਲਗੇ ਨ ਕਾਨ, ਨ ਭੈਂਟੇ ਸੰਤ ਰੇ।।

ਚਾਹੇ ਸੰਖ ਯੁੱਗ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਖ਼ਤਮ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਪੂਰਨ ਸੰਤ (ਗੁਰੂ) ਜੋ ਤਿੰਨ ਨਾਮ ਦਾ ਮੰਤਰ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਓਮ + ਤਤ + ਸਤ ਸੰਕੇਤਕ ਹਨ) ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਨਾਮ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸਤਲੋਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੰਸ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸੱਚੀ ਸਾਧਨਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਰੰਜਨ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਹੀ ਦੁੱਖ ਹੈ।

ਕਬੀਰ, ਜੀਵਨਾ ਤੋ ਥੋੜਾ ਹੀ ਭਲਾ, ਜੈ ਸਤ ਸੁਮਰਨ ਹੋਯ।। ਲਾਖ ਵਰਸ਼ ਕਾ ਜੀਵਨਾ, ਲੇਖੈ ਧਰੈ ਨਾ ਕੋਯ।।

ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੀ (ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ ਦੀ) ਜਾਣਕਾਰੀ ਖੁਦ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਅਣਗਿਣਤ ਭੁਜਾਵਾਂ ਦਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਸਤਲੋਕ (ਸੱਚ ਖੰਡ, ਸਤਧਾਮ) ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ ਸਾਰੇ ਲੋਕ (ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੇ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਸ਼ਿਵ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ ਦੇ ਸੱਤ ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ) ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਸਤਨਾਮ-ਸਾਰਨਾਮ ਦੇ ਜਾਪ ਦੁਆਰਾ ਜਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜੋ ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਚਖੰਡ (ਸਤਲੋਕ) ਵਿੱਚ ਜੋ ਆਤਮਾ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਸਦਾ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਸਤਪੁਰਸ਼ (ਪੂਰਨਬ੍ਰਹਮ) ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਹੀ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਦ ਹੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਅਲਖ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਅਲਖ ਪੁਰਸ਼, ਅਗਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਅਗਮ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਅਕਹ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਅਨਾਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ। ਇਹ ਤਾਂ ਉਪਮਾਤਮਕ ਨਾਮ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਉਸ ਪੂਰਨ ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਕਵਿਰਦੇਵ (ਭਾਸ਼ਾ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ) ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ

ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ, ਮਹਲਾ 1, ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲੁ, ਅੰਸ਼ 1 (ਗੁ.ਗ੍ਰੰ. ਪੰ. 839)

ਆਪੇ ਸਚੁ ਕੀਆ ਕਰਿ ਜੋੜਿ।। ਅੰਡਜ ਫੋੜਿ ਜੋਡਿ ਵਿਛੋੜ।।
ਧਰਤੀ ਆਕਾਸ਼ ਕੀਏ ਬੈਸਣ ਕਉ ਥਾਉ।। ਰਾਤਿ ਦਿਨੰਤੁ ਕੀਏ ਭਉ-ਭਾਉ।।
ਜਿਨ ਕੀਏ ਕਰਿ ਵੇਖਣਹਾਰਾ।। (3)
ਤ੍ਰਿਤੀਆ ਬ੍ਰਹਮਾ-ਬਿਸਨੁ-ਮਹੇਸਾ।। ਦੇਵੀ ਦੇਵ ਉਪਾਏ ਵੇਸਾ।। (4)
ਪਉਣ ਪਾਣੀ ਅਗਨੀ ਬਿਸਰਾਉ।। ਤਾਹੀ ਨਿਰੰਜਨ ਸਾਚੋ ਨਾਉ।।
ਤਿਸੁ ਮਹਿ ਮਨੁਆ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਈ।। ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕੁ ਕਾਲੁ ਨ ਖਾਈ।। (10)

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੇ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਸਤਪੁਰਸ਼) ਨੇ ਖੁਦ ਹੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸੇ ਨੇ ਅੰਡਾ ਬਣਾਇਆ ਫਿਰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ ਨਿਕਲਿਆ। ਉਸੇ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਧਰਤੀ, ਆਕਾਸ਼, ਪੌਣ, ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਪੰਜ ਤੱਤ ਰਚੇ। ਆਪਣੇ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਉਹ ਖੁਦ ਹੀ ਸਾਖੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਹੋਰ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ। ਫਿਰ ਅੰਡੇ ਦੇ ਫੁੱਟਣ ਤੋਂ ਨਿਕਲੇ ਨਿਰੰਜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਾ ਉਤਪੰਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਛੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਅਠਾਰਾਂ ਪੁਰਾਣ ਬਣ ਗਏ। ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਸੱਚੇ ਨਾਮ (ਸਤਨਾਮ) ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਅਨੰਨ ਮਨ ਨਾਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਮਰਿਆਦਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ (ਪ੍ਰਣਵਤਿ) ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ।

ਰਾਗ ਮਾਰੂ (ਅੰਸ਼) ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਮਹਲਾ 1 (ਗੁ.ਗ੍ਰੰ. ਪੰ. 1037)

ਸੁਨਹੁ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਬਿਸਨੁ, ਮਹੇਸੁ ਉਪਾਏ।। ਸੁਨੇ ਵਰਤੇ ਜੁਗ ਸਬਾਏ।।
ਇਸੁ ਪਦ ਬਿਚਾਰੇ ਸੋ ਜਨੁ ਪੂਰਾ।। ਤਿਸੁ ਮਿਲਿਐ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਦਾ।। (3)
ਸਾਮ ਵੇਦੁ, ਰੁਗੁ ਜੁਜਰੁ ਅਥਰਬਣੁ।। ਬ੍ਰਹਮੇ ਮੁਖਿ ਮਾਇਆ ਹੈ ਤ੍ਰੈਗੁਣ।।
ਤਾ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਕਹਿ ਨ ਸਕੈ।। ਕੋ ਤਿਉ ਬੋਲੇ ਜਿਉ ਬੁਲਾਈਦਾ।। (9)

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਦਾ ਸਾਰ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਸੰਤ ਪੂਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਸੁਣਾ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਅੰਡੇ ਦੇ ਦੋ ਹਿੱਸੇ ਹੋ ਕੇ ਕੌਣ ਨਿਕਲਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਫਿਰ ਬ੍ਰਹਮਲੋਕ ਦੀ ਸੁੰਨ ਵਿੱਚ ਭਾਵ ਗੁਪਤ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ-ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕੌਣ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਚਾਰੋਂ ਵੇਦਾਂ (ਪਵਿੱਤਰ ਰਿਗਵੇਦ, ਯਜੁਰਵੇਦ, ਸਾਮਵੇਦ, ਅਥਰਵਵੇਦ) ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਕਰਵਾਇਆ, ਉਹ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਜਿਵੇਂ ਚਾਹੇ ਉਵੇਂ ਹੀ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਬੋਲਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਸੰਤ ਮਿਲ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਕੋਲ ਜਾਓ ਅਤੇ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ੰਕਾਵਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਿਵਾਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਭਾਵ ਤੱਤਵਦਰਸ਼ੀ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ 929, ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ, ਰਾਗ ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ 1 ਦਖਣੀ ਓਅੰਕਾਰ

ਓਅੰਕਾਰਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਉਤਪਤਿ।। ਓਅੰਕਾਰੂ ਕੀਆ ਜਿਨਿ ਚਿਤਿ।। ਓਅੰਕਾਰਿ ਸੈਲ ਜੁਗ ਭਏ।। ਓਅੰਕਾਰਿ ਬੇਦ ਨਿਰਮਏ।। ਓਅੰਕਾਰਿ ਸਬਦਿ ਉਧਰੇ।। ਓਅੰਕਾਰਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਰੇ।। ਓਨਮ ਅਖਰ ਸੁਣਹੁ ਬੀਚਾਰੁ।। ਓਨਮ ਅਖਰੁ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਸਾਰੁ।।

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਓਅੰਕਾਰ ਭਾਵ ਜੋਤੀ ਨਿਰੰਜਨ (ਕਾਲ) ਤੋਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ। ਕਈ ਯੁੱਗ ਮਸਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਓਅੰਕਾਰ (ਬ੍ਰਹਮ) ਨੇ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਕੀਤੀ ਜੋ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ। ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਦੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਓਅੰ ਮੰਤਰ ਹੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਾਪ ਕਰਨ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਓਅੰ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਸੰਤ ਤੋਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਭਾਵ ਗੁਰੂ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਜਾਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਮੰਤਰਾਂ (ਓਅੰ + ਤਤ + ਸਤ) ਦਾ ਥਾਂ-ਥਾਂ 'ਤੇ ਰਹੱਸਮਈ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਕੇਵਲ ਪੂਰਨ ਸੰਤ (ਤੱਤਵਦਰਸ਼ੀ ਸੰਤ) ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨਾਂ ਮੰਤਰਾਂ ਦੇ ਜਾਪ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਪੰ. 1038)

ਉਤਮ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਾਲੇ।। ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਹਰਿ ਰਸ ਮਤਵਾਲੇ।।
ਰਿਧਿ, ਬੁਧਿ, ਸਿਧਿ, ਗਿਆਨ ਗੁਰੂ ਤੇ ਪਾਈਐ।। ਪੂਰੇ ਭਾਗ ਮਿਲਾਈਦਾ।। (15)
ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਪਾਏ ਬੀਚਾਰਾ।। ਸੁਨਿ ਸਮਾਧਿ ਸਚੇ ਘਰਬਾਰਾ।।
ਨਾਨਕ ਨਿਰਮਲ ਨਾਦੁ ਸਬਦ ਧੁਨਿ।। ਸਚੁ ਰਾਮੈ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇਦਾ।। (17)

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲੀ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਤਾਂ ਨਿਰਾਲੇ ਹੀ ਹਨ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਜਾਪ ਨੂੰ ਜਪਦੇ ਹਨ, ਹੋਰ ਹਠਯੋਗ ਸਾਧਨਾ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੇ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਧਨ-ਦੌਲਤ, ਅਹੁਦਾ, ਬੁੱਧੀ ਜਾਂ ਭਗਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਹੀ ਪੂਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ, ਅਜਿਹਾ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਬੜੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਵੇਰਵਾ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਉੱਪਰ ਸੁੰਨ (ਆਕਾਸ਼) ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਅਸਲੀ ਘਰ (ਸਤਲੋਕ) ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਨੇ ਰਚ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।

ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਸਾਰ ਨਾਮ ਦੀ ਧੁਨ (ਆਵਾਜ਼) ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਆਨੰਦ ਵਿੱਚ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪਰਮੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਸਾਰ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਉਸ ਅਸਲੀ ਸੁਖਦਾਈ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧੂਰੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

ਅੰਸ਼ਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਮਹਲਾ ਪਹਿਲਾ (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਪੰ. 359-360)

ਸਿਵ ਨਗਰੀ ਮਹਿ ਆਸਣਿ ਬੈਸਉ ਕਲਪ ਤਿਆਗੀ ਵਾਦੰ।। (1)
ਸਿੰਡੀ ਸਬਦੁ ਸਦਾ ਧੁਨਿ ਸੋਹੈ ਅਹਿਨਿਸਿ ਪੂਰੈ ਨਾਦੰ।। (2)
ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਰਹ ਰਾਸਿ ਹਮਾਰੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੰਥਿ ਅਤੀਤੰ।। (3)
ਸਗਲੀ ਜੋਤਿ ਹਮਾਰੀ ਸੰਮਿਆ ਨਾਨਾ ਵਰਨ ਅਨੇਕੰ।।
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸੁਣਿ ਭਰਥਰੀ ਜੋਗੀ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਲਿਵ ਏਕੰ।। (4)

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਹੇ ਭਰਥਰੀ ਜੋਗੀ ਜੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਾਧਨਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਤੱਕ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਿਵ ਨਗਰੀ (ਲੋਕ) ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸਿੰਗੀ ਸ਼ਬਦ ਆਦਿ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਮਲਾਂ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰੇਕ ਦੇਵ ਦੇ ਲੋਕ ਤੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਭਾਵ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਜੋ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੈ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਲੌ (ਅਨੰਨ ਮਨ ਨਾਲ ਲਗਨ) ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।

ਅਸੀਂ ਉੱਪਰੀ ਦਿਖਾਵਾ (ਭਸਮ ਲਗਾਉਣਾ, ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਡੰਡਾ ਰੱਖਣਾ) ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਸਤਪੁਰਸ਼) ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਸਾਰੇ ਉਸੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਮੁਦ੍ਰਾ ਤਾਂ ਸੱਚਾ ਨਾਮ ਜਾਪ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਿਮਾ ਕਰਨਾ ਸਾਡਾ ਬਾਣਾ (ਪਹਿਰਾਵਾ) ਹੈ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਉਪਾਸਕ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦਾ ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।

ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਰਾਗ ਆਸਾ ਮਹਲਾ 1 (ਸ਼੍ਰੀ ਗੁ. ਗ੍ਰੰ. ਪੰ. 420)

।।ਆਸਾ ਮਹਲਾ 1।।

ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਦੂਜੈ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਈ।। ਮੂਲੁ ਛੋਡਿ ਡਾਲੀ ਲਗੇ ਕਿਆ ਪਾਵਹਿ ਛਾਈ।।1।।
ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ਏਕੁ ਹੈ ਅਵਰੁ ਨਹੀਂ ਭਾਈ।। ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਾਚੇ ਪਰਥਾਈ।।3।।
ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸੋ ਕਰੇ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਕਰਾਏ।। ਨਾਨਕ ਸਿਰੁ ਦੇ ਛੂਟੀਐ ਦਰਗਹ ਪਤਿ ਪਾਏ।।8।।18।।

ਉਪਰੋਕਤ ਬਾਣੀ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਭੁੱਲ ਕੇ ਹੋਰ ਭਗਵਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੇ ਜਾਪ ਵਿੱਚ ਭਰਮ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮੂਲ (ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ) ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਡਾਲੀਆਂ (ਤਿੰਨੋਂ ਗੁਣ ਰੂਪ ਰਜੋਗੁਣ-ਬ੍ਰਹਮਾ, ਸਤੋਗੁਣ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਤਮੋਗੁਣ-ਸ਼ਿਵ ਜੀ) ਦੀ ਸਿੰਜਾਈ (ਪੂਜਾ) ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਾਧਨਾ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸੁਖ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਭਾਵ ਬੂਟਾ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਛਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬੈਠ ਪਾਓਗੇ। ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਧੀ ਰਹਿਤ ਸਾਧਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਅਰਥ ਯਤਨ ਹੈ। ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ। ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪਵਿੱਤਰ ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 16, ਸਲੋਕ 23-24 ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਮੁਖੀ (ਮਨਮਾਨੀ) ਸਾਧਨਾ ਤਿਆਗ ਕੇ ਪੂਰਨ ਗੁਰੂਦੇਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਦੇ ਜਾਪ ਨਾਲ ਹੀ ਮੋਕਸ਼ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਕ ਜਾਵੇਗਾ।

(ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ ਨੰ. 843-844)

।।ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ 1।।

ਮੈ ਮਨਿ ਚਾਉ ਘਣਾ ਸਾਚਿ ਵਿਗਾਸੀ ਰਾਮ।। ਮੋਹੀ ਪ੍ਰੇਮਿ ਪਿਰੈ ਪ੍ਰਭ ਅਬਿਨਾਸੀ ਰਾਮ।।
ਅਵਿਗਤੋ ਹਰਿ ਨਾਥੁ ਨਾਥਹ ਤਿਸੈ ਭਾਵੈ ਸੋ ਥੀਐ।। ਕਿਰਪਾਲੁ ਸਦਾ ਦਇਆਲੁ ਦਾਤਾ ਜੀਆ ਅੰਦਰਿ ਤੂੰ ਜੀਐ।।
ਮੈ ਆਧਾਰੁ ਤੇਰਾ ਤੂ ਖਸਮੁ ਮੇਰਾ ਮੈ ਤਾਣੁ ਤਕੀਆ ਤੇਰਓ।। ਸਾਚਿ ਸੂਚਾ ਸਦਾ ਨਾਨਕ ਗੁਰਸਬਦਿ ਝਗਰੁ ਨਿਬੇਰਓ।।4।।2।।

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਥਾਂ ਦਾ ਵੀ ਨਾਥ ਹੈ ਭਾਵ ਦੇਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਦੇਵ ਹੈ (ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭੂਆਂ ਸ਼੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਤੇ ਪਰਬ੍ਰਹਮ 'ਤੇ ਵੀ ਨਾਥ ਹੈ ਭਾਵ ਸੁਆਮੀ ਹੈ) ਮੈਂ ਤਾਂ ਸੱਚੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਚੁੱਕਾ ਹਾਂ। ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ! ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਧਾਰ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਹੋ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਸਰੇ ਹਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਸੱਚੀ ਭਗਤੀ ਦਾ ਨਿਰਣਾਇਕ ਗਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਸਾਰਾ ਝਗੜਾ ਨਿਪਟਾ ਦਿੱਤਾ ਭਾਵ ਸਾਰੀ ਸ਼ੰਕਾ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

(ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ ਨੰ. 721, ਰਾਗ ਤਿਲੰਗ ਮਹਲਾ 1)

ਯਕ ਅਰਜ ਗੁਫਤਮ ਪੇਸ਼ਿ ਤੋ ਦਰ ਕੂਨ ਕਰਤਾਰ।। ਹਕਾ ਕਬੀਰ ਕਰੀਮ ਤੂ ਬੇਐਬ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ।। ਨਾਨਕੁ ਬੁਗੋਯਦਿ ਜਨੁ ਤੁਰਾ ਤੇਰੇ ਚਾਕਰਾਂ ਪਾਖਾਕ।।

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹੇ (ਹੱਕਾ ਕਬੀਰ) ਤੁਸੀਂ ਸਤਕਬੀਰ (ਕੂਨ ਕਰਤਾਰ) ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਸਰੂਪੀ ਪ੍ਰਭੂ ਭਾਵ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਰਚਣਹਾਰ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਬੇਐਬ ਨਿਰਵਿਕਾਰ (ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ) ਸਾਰੇ ਦੇ ਪਾਲਣ ਕਰਤਾ ਦਿਆਲੂ ਪ੍ਰਭੂ ਹੋ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਾਸਾਂ ਦਾ ਵੀ ਦਾਸ ਹਾਂ।

(ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਪੰਨਾ ਨੰ. 24, ਰਾਗ ਸਿਰੀ ਮਹਲਾ 1)

ਤੇਰਾ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਤਾਰੇ ਸੰਸਾਰੁ।। ਮੈ ਏਹਾ ਆਸ ਏਹੋ ਆਧਾਰੁ।। ਨਾਨਕ ਨੀਚੁ ਕਹੈ ਬੀਚਾਰੁ।। ਧਾਣਕ ਰੂਪਿ ਰਹਾ ਕਰਤਾਰੁ।।

ਉਪਰੋਕਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਧਾਣਕ (ਜੁਲਾਹਾ) ਹੈ ਇਹੀ (ਕਰਤਾਰ) ਕੁਲ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਅਧੀਨ ਹੋ ਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਧਾਣਕ ਭਾਵ ਕਬੀਰ ਜੁਲਾਹਾ ਹੀ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ (ਸਤਪੁਰਸ਼) ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼: ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਦੇ ਸੰਕੇਤਕ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਨ ਸੰਤ ਤੋਂ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ।

ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਸਵਾਲ (FAQs)

1. ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਦੇਵਤੇ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਮ-ਮੌਤ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਹਨ।

2. ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹਨ? ਤਿੰਨ ਗੁਣ ਰਜੋਗੁਣ (ਬ੍ਰਹਮਾ), ਸਤੋਗੁਣ (ਵਿਸ਼ਨੂੰ), ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ (ਸ਼ਿਵ) ਹਨ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ (ਮਾਇਆ) ਦੇ ਗੁਣ ਹਨ ਜੋ ਜੀਵ ਨੂੰ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ।

3. ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਕੌਣ ਹੈ? ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ। ਉਹ ਸਤਲੋਕ ਤੋਂ ਕੱਢਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਲੱਖ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਆਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਰਾਪ ਹੈ।

4. ਕੀ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਅਮਰ ਹਨ? ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗੀਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਨਿੱਤ (ਅਮਰ) ਨਹੀਂ ਹਨ।

5. ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਪਤੀ ਕੌਣ ਹੈ? ਦੁਰਗਾ (ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ) ਦਾ ਪਤੀ ਬ੍ਰਹਮ (ਕਾਲ) ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ (ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਸ਼ਿਵ) ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ।

6. ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਕੀ ਹੈ? ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ (ਕਵਿਰਦੇਵ) ਹਨ। ਉਹ ਅਣਗਿਣਤ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾਂ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੇਜਪੁੰਜ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

---